Mangesh Narayanrao Kale (मंगेश नारायणराव काळे)
हा आकाराय
हा आकाराय
हा सन्नाटाय आता सोबत
नि आपण तर काहीच घेतलं नव्हतं
खरं म्हणजे खिसाच नव्हता काही घ्यायला
शिंप्यानं शिवलेला
नुस्ताच आकार होता पॅन्टीला खिशाचा
नि खिशाच्या आकारात शिवलेला
एक नोटेचा आकार हुबहू
आपल्या सोबत आलेला
जी खर्चली जाणार नव्हती कधीच
अशी शाश्वत नोट होती आपल्याजवळ
खिशाच्या आकारात शिवलेली
खरं म्हणजे नव्हताच खिसा पॅन्टीला
नुस्ता आकारंच तर शिवलाय
शिंप्यानं पॅन्टीला आपल्या
नि नुस्त्या आकारात खिशाच्या
एका नोटेचा आकाराय दडलेला
नोटेच्या आकारात एक किंमत
न घेता आलेल्या वस्तूंची
नि नुस्ताच एक आकाराय किंमतीचा
नोटेच्या आकारात दडलेला
उदाहरणार्थः एक नवी कोरी सायकल
अस्ते नोटेच्या आकारात उभी
जी आपण कधीच घेतलेली नस्ते
नि चालवलेलीही नस्ते कधीच
नुस्ताच सायकल चालवल्याचा आकार
थेट दडलेला अस्तो नोटेत
नि त्या आकारात अस्तो उभा मूठभर आनंद
जो नस्तो कधीच मिळवलेला आपण
मूठभर आनंदाच्या आकारात
बुडालेली असतात आपली पंचवीसेक वर्षे
जी खरं तर निसटून गेलेली असतात
आपल्या हातून आपल्याही नकळत
म्हणजे पंचवीसेक वर्षाचा हा नुस्ता आकाराय
नि आपण थांबलोय अजून तिथेच
वयाच्या थकल्या त्रिज्येवर
जिथे आपण नस्तोच कधी पोहोचलेलो
खरं म्हणजे नुस्ताच आकाराय हा आपला
आपल्या समोरून घरंगळत जाणारा
२
नुस्ता सन्नाटाय सोबत
नि हात आहेत नि पाय सोबत
एक जोडी हातांना
एक जोडी पायांनी चालवलं की
गाव ओलांडता येतं माणसाला
आपण तर नव्हतंच घेतलं सोबत गाव
नुस्ता आकारच होता गावाचा सोबत
जो टाकला तुडवून पायांनी नकळत
दुसऱ्या गावात येईस्तोवर
नि एका गावाने
दुसऱ्या गावाच्या आकाराला भागले
तरी उरतेच कुठे गाव शेवटी?
म्हणजे दोन गावं असू शकतात एकाच नावाची
किंवा ती असू शकतात एक दुसऱ्यासारखी तंतोतंत
दोघांची सावलीसुद्धा असू शकते सेम टू सेम
तरीही अस्तंच ना काहीतरी वेगवेगळं दोन गावात नेहमीच
म्हणजे या गावचा सदरा
त्या गावाला न्हाई घालता येत कधीच
३
म्हणजे घर तर
मागेच सोडून आलेलो अस्तो आपण
नि सोबत अस्तो फत्त न संपणारा
शोध एका नव्या घराचा
घर लहान अस्तं मोठं अस्तं
छपरांचं पत्रांचं कौलांचं काँव्रीटचं
नि संपला एकदाचा शोध घराचा की
घराचे पाय जन्मताच केले जातात कलम
म्हणून ते राहतं तिथंच थांबलेलं
किती घरं भेटली पायांना आजवर
नि पायांना किती किती लागली घरघर
नि दोन्ही हात जोडूनही हरवक्त घराला
कुठे सापडलाय आपल्याला घराचा आकार?
घर सोडताना तरी कुठं रडलो म्हणा आपण भरदोर
नि पहिल्या छूट तरी कुठं अडकला होता पाय घरात?
पाय शिर्जोर रेंगाळते अस्तील फार्फार दोनचार साल इथे
तर निघायचीच घाई झालेली हातांना
म्हणजे दोन हातांना किंवा दोन पायांना
पाहिजेच अस्तं एक घर खरं तर
जे सुटून जातं बार बार आपल्या हातून
नि येतच नाही आपल्या हाती शेवटलोक