Péter Kántor

madžarščina

Bohdan Zadura

poljščina

Megtanulni élni – III.

Most, hogy betöltöttem a hatvanat,
nem késő-e már nekem megtanulni élni?
Hisz mire megtanulnám ezt meg azt,
épp ezt meg azt kellene lecserélni
valami másra: hegymászóruhát
búvárruhára. Egy biciklim, az van,
és nem gond az se, ha a samponok helyett
visszajön és habzik megint a szappan.
Vagy például, ha nyílik az orgona,
s az alkonyat megfesti az eget lazúrral,
hogy kikocsizzon a kertvendéglőbe, tán
újra konflisba ülhet egy hölgy egy úrral.
Vagy azt már soha többé, soha már?
Nem látni, mit rejt még a kertek alja.
Az ember azt se tudja, mit akar,
hét bőréről hét bőrét levakarja.
Tükrében felvillan egy kontyos szamuráj,
botot lóbál felé egy ismeretlen,
közben egy híres vendégművész hegedül
telt ház előtt az új koncertteremben.
És közben jön és jön a tsunami,
és vulkán tör ki, hamu száll magasba,
cseng a telefon, eltörik valami,
s a pontozóbírák egytől tízig szavaznak.
Nem késő-e már? Nem késő-e már
újra átúszni a Dunát és partot érni?
Hol az a Déli-sark, Scott kapitány?
A Nagykörút hóborította préri.
Egy motor dübörög és egy fék csikorog,
öt óra van és a krokodil szája tátva.
Rohanni kéne – árad a folyó,
homokzsákokat dobálni a gátra.
De ha újkori sámánokkal telik meg a tér,
s kifordult szemmel próbálnak igézni,
nem állok oda, nem kívánkozom
kifordult szemmel megtanulni élni.
Az embereket szeretni persze jó dolog,
ha csak módjával is, de jó, de hogy kell
szeretni őket? S ha mind elkódorog?
Marad a láz, mint Van Goghnak az okker.
Legjobb a kis dolgokkal kezdeni,
nem mindig ostobán, vadul remélni
napos oldalt meg árnyékos helyet –
egy-két villanykörtét majd ki fogok cserélni,
mert kiégtek, s pótolni kell a fényt,
hogy ne legyen félhomály a világban,
s próbálom megőrizni a hidegvéremet,
bár fogalmam sincs róla, hogy csináljam.
Úgy, mint a szabadulóművész Houdini,
aki a rávert láncot mint egy bizsut levette,
aztán futás haza, a mama vár,
de előtte még meghajolt nevetve.
De ha mégis elveszíteném (a hidegvéremet),
meg a humorérzékem maradékát,
hálnak az utcán, koldus kéreget,
visszhangzanak a múltból rossz emlékű nóták,
s ami szégyen volt, nem szégyen megint –
marad-e még esélyem megtanulni élni?
Volt-e valaha is, fikarcnyi is? –
ezt ráérünk utólag megbeszélni.
Ami a nagy szavakat illeti,
azoktól túl sokat sosem reméltem,
mégse mindegy, hogy milyen istenek
részesítenek milyen nevelésben.
Ne kelljen játszanom mekegő barikát,
se medvét, akinek az orrába fűztek
valamilyen fényes rézkarikát –
nem, nem táncolok úgy, ahogy fütyülnek!
Az ember keljfeljancsi: elesik – feláll,
és megy előre a szegény ürge.
Megyek, amíg meg nem tanulok élni,
amíg fel nem lőnek a világűrbe.

2010

© Kántor Péter
Avdio produkcija: Petőfi Irodalmi Múzeum (Petőfi Literary Museum, Budapest), 2018

Nauczyć się żyć III

Teraz, gdy skończyłem już sześćdziesiątkę,

czy nie jest za późno, by uczyć się żyć?

Przecież gdybym nauczył się tego czy owego,

to zapewne zaraz trzeba to wymienić by

na coś innego: ubiór alpinisty

na kombinezon nurka. Rower, mam na szczęście,

i to także nie kłopot, gdy zamiast szamponu

powróci mydło i pienić się będzie.

Albo, na przykład, skoro kwitnie bez

i zmierzch maluje niebo na lazurowo,

niech się wybiorą do restauracji w ogrodzie

pani z panem i wsiądą do dorożki znowu.

Lecz może to już nigdy, nigdy więcej?

Nie widać, co się kryje w tych ogrodów dnie.

Człowiek z siedmiu skór zdrapuje siedem skór,

bo także nie wie, czego sam naprawdę chce.

W lustrze pojawia się samuraj z kokiem,

kijem wymachuje przed nim nieznajomy,

tymczasem słynny artysta gra na skrzypcach

przed pełnym domem w nowej sali koncertowej.

W tym czasie po tsunami nadchodzi tsunami

i wulkan wybucha, popiół unosi się w powietrzu,

dzwoni telefon, coś się rozbija

i sędziowie punktują od jednego do dziesięciu.

Czy nie jest za późno? Czy nie za późno

znów przepływać przez Dunaj, docierać do brzegu?

Gdzie biegun południowy, kapitanie Scott?

Prerie Nagykörút zasypane śniegiem.

Silnik dudni, hamulec skrzypi,

jest piąta, krokodyl rozwiera paszczę.

Trzeba by pędzic – rzeka wzbiera,

na tamę rzucać worki z piaskiem.

Lecz jeśli piac wypełnią i spróbują czarować

z wywróconymi oczami nowożytni szamani,

nie przystanę tam, nie mam ochoty się uczyć

żyć z wywróconymi oczami.

Kochać ludzi jest dobrą rzeczą bez wątpienia,

byle z umiarem, lecz dobrą, tylko jak na Boga

ich kochać? A jeśli wszyscy zeszli na złą drogę?

Zostaje gorączka jak ochra Van Gogha.

Najlepiej zacząć od drobnych spraw,

nie zawsze głupio mieć szaloną wiarę

w jasną stronę nie w mroczną, zatem

wkręcę nowych żarówek parę,

bo się spaliły i trzeba je wymienić,

żeby nad światem mrok nie zapanował.

I chociaż nie mam pojęcia, co robię

spróbuję zimną krew zachować.

Niczym specjalista od ucieczek Houdini,

który jak biżuterię zrzucał z siebie kajdany

i ukłoniwszy się jeszcze ze śmiechem

biegł do domu, do czekającej mamy.

Ale jeśli straciłbym (zimną krew)

i resztki poczucia humoru, bezdomni

śpią na ulicy, żebrak żebrze,

z przeszłości słychać pieśni złych wspomnień,

i co było wstydem, nie jest już wstydem.

Czy mam jeszcze szansę nauczyć się życia?

– Przedyskutować jeszcze to zdążymy. –

Czy kiedykolwiek miałem, choćby tycią?

Jeśli zaś chodzi o wielkie słowa,

nie powiem, żebym bardzo na nie liczył,

a jednak, jacy bogowie w jakim wychowaniu

biorą udział, to czyni różnicę.

Żebym nie musiał udawać beczącego baranka

ani niedźwiedzia, któremu z nosa zwisają

jakieś błyszczące miedziane ogniwa –

nie będę tańczyć tak, jak mi zagrają.

Człowiek to wańka-wstańka: upada – wstaje,

idzie przed siebie ten biedny suseł.

Idę, póki mnie nie wystrzelą w kosmos,

idę, póki żyć się nie nauczę.

2010

Przekład: Bohdan Zadura / Péter Kántor: Czego potrzeba do szczęścia, przekład Bohdan Zadura, wywiad z Péterem Kántorem Csaba Károlyi, przekład wywiadu Anna Butrym, Wydawnictvwo FORMA, Szczecin, Bezrzecze, 2018.