Ismaïl Kadaré

albanščina

Claude Durand

francoščina

NË STUDION DIMËRORE

1.
Dritaret u trandën, jashtë po ndodhte diçka.
U afrova të shoh, gjëmimet vallë ç'qenë.
Gjethe të rrëzuara, si krahë zogjsh, në një hata.
Dhe një breshër si shtresa perlash mbulonte dhenë.

Ç'janë ato zonja, vallë, që shkundin qafat, atje lart,
Që si breshër shkundin perlat, stolitë?
Diçka ka ndodhur, pa dyshim diçka
Në tokë, në qiell, në shpirtëra.

Diçka ka ndodhur ?
Veç te ti përherë
Në trurin tënd e jashtëzakonshme ngjan gjithçka.
Kurse në të vërtetë
Dimri erdh në derë
Kjo veç ka ndodhur e gjë tjetër s'ka.

2.

Flokët gjysmë të ngrirë,
Të ftohur krejt
Si nga qëndra e dimrit
Ti erdhe drejt.

Ca kokrriza breshëri
Solle me vete që jashtë.
Që kishe diçka nga qielli
Kjo dukej haptas.

Diçka nga dritë të tij
Opake, enigmatike.
Kokrrizat e breshërit
Shkrinin pikë-pikë.

Kështu fjalët e tua
Shndërroheshin në dënesë
Për të ngrirë sërish
Në frizerin e kujtesës.

3.

Përskaj raftesh të bibliotekës së bardhë
Pasi ike, unë qëndrova në qoshe
Hija e mbretit Hamlet u shfaq
Dhe u zhduk ngaqë s'ishte e nevojshme.

Deliri shumëgjuhësh i Xhojsit
Më ofron shërbimin e tij.
E gjatë është pasditja, më thotë,
Në punë mund të të hyj.

Ç'dialogë të dashuruarish, të ndarësh
Ç'letra, ç'memuare të hap?
Ja gjysmëpërçart murmurisin në qoshe
Zelda dhe Skot Fitzxherald.

Por unë largohem më tutje
Në rafte të tjerë ik
Më fal, Volodja Majakovski,
Më fal, dhe ti, Lili Brik.

Kaloj ngadalshëm bri raftesh
Ke do doja të ngjallej sërish?
Të pyesja për ferrin Danten?
Gjithçka e ka thënë imtësisht.

T'i bëja ndoshta Eskilit,
Një naive, vulgare, pyetje:
Më të mira ishin dramat që humbën,
Nga. ato që kanë mbetur?

Iki më tutje, e pafundme
Prej tyre më ngjan kjo dhomë.
Ja Pushkini, hapat i ndal:
Për Ana Kernën tregomë.

Ndonjë ditë pa dyshim ka ardhur
Në flokë me kokrriza breshëri ?
Më trego shkrirjen, dënesën
E kthimin pastaj në perla.

Me trego atje thellë nën tokë
Poeti ditët si i ngrys,
Atje ku nuk mbërrin lavdia
E as turpi, natyrisht, nuk mbërrin.

4.

Porsi çifuti i kthyer në fe tjetër
Ia behu shiu i konvertuar në breshër.

Sa herë shiu në qelqe do trokasë
Ti do të vish këtu dhe në mos ardhsh.

Qofshë si muzikë, si pikiëllim apo si kryq
Unë do të njoh e do të çohem vrik.

Dhe si ai që guackës perlën ia merr
Nga muzika, kryqi a vdekja do të të nxjerr.


1985

© Ismaïl Kadaré
Iz: Vepra. Vëllimi i njëmbëdhjetë. Tome 11.
Paris: Editions Fayard , 2002

STUDIO EN HIVER

1.

Cheveux roidis par le gel,
frigorifiée, comme sortie
du cœur de l'hiver,
tes pas t'ont ramenée ici,
rapportant du dehors
le fabuleux trésor
d'une poignée de glaçons.

Que tu tenais à ta façon
de l'hiver, impossible de le nier :
mêmes reflets pâles, mystérieux...
Les grains d'eau solidifiée
dans ta main fondaient peu à peu.

De même, chacun de tes mots
se transformait en sanglot
pour mieux se condenser plus tard
dans le frigo de la mémoire.

2.

Après ton départ, j'ai cherché refuge et repli
auprès de la bibliothèque aux blancs rayonnages.
De l'ombre, la vision de Hamlet a surgi
pour s'évanouir aussitôt, inutile personnage.

Puis Joyce à son tour a voulu
me prêter son délire babélique :
La nuit est un langage oblique,
j'veux bien t'passer l’mot, vois-tu...

Quelles romances d'amants séparés,
quels souvenirs feuilleter au hasard?
Dans un coin chuchotent, mi-égarés,
Zelda et Scott Fitzgerald.

Je vais plus avant parmi
les rayons. Pour cette fois,
Maïakovski, pardonne-moi;
pardonne-moi, Lily Brik, toi aussi.

Je passe lentement devant chaque étagère.
Qui aimerais-je ressusciter?
Interroger Dante sur l'enfer?
Mais que n'a-t-il explicité?

Au vieil Eschyle peut-être est-il plus indiqué
de poser une question banale, en toute naïveté :
Ne valaient-elles pas mieux, tes tragédies perdues,
que celles qui ont survécu ?

Plus loin encore, à gestes lents
j'explore les couvre-livres verts, blancs.
Voici Pouchkine : pour ce qui te concerne,
parle-moi donc d'Anna Kern!

Raconte-moi comme elle est venue, toute blême
Avec ses cheveux constellés de blancs glaçons,
Et redis-moi comment leur façon
de fondre en larmes a pu les muer en diadème!

Raconte-moi aussi comment, libre sous la terre noire,
Le poète passe ses jours et ses nuits sans fin
Là où n'arrive pas la gloire
Et où la honte non plus ne parvient.

3.

Tel le Juif à une autre foi converti,
en grêle s'est soudain changée la pluie.

Quand l'hiver aux carreaux vient frapper, ce sont tes pas
que j'entends, même si je sais que tu ne reviendras pas.

Que tu épouses les apparences de la musique, du deuil ou de la croix,
je te reconnaîtrai et volerai vers toi.

Et comme celui qui de l'huître sait extraire le trésor,
je t'arracherai à la musique ou à la croix ou à la mort.

                                                                                      1987

version française établie par Claude Durand et l’auteur
avec la collaboration de Mira Mexi, Edmond Tupja et Jusuf Vrioni

pris de : I.K. : Poèmes. Nouvelle édition 1957-1997.
Paris : Éditions Fayard 1997.