Eric Metz 
Translator

on Lyrikline: 2 poems translated

from: украинский to: голландский

Original

Translation

Лукойл

украинский | Serhij Zhadan

Коли приходить великдень і небо стає прихильнішим до нас,
і всі напружуються - мовляв, великдень, аякже,
тоді в землі починають перевертатись покійники,
розбиваючи ліктями холодну глину.
Мені доводилось ховати друзів,
я знаю, як воно – закопувати своїх друзів,
мов собака кістку,
чекаючи, коли небо
                                  стане до тебе прихильнішим.

І є такі соціальні групи,
для яких подібні ритуали особливо важливі,
я маю на увазі, насамперед, середній бізнес.
Всім доводилось бачити
який смуток охоплює цих регіональних
представників російських нафтових компаній,
коли вони з‘їжджаються на безмежні
цвинтарні поля, аби закопати
ще одного брата з відстреленими легенями;

всім доводилось чути тверде биття сердець,
коли вони стоять біля домовини
і витирають скупі сльози й соплі об своє
дольче й габана,
і хуячать геннесі
                            з одноразового
                                                     посуду.

Ось так, Коля, - говорять, - ось тобі й відкат.
На безмежних полях офшору
ми, як дикі гуси восени, падаємо в холодні
плеса забуття, зі шротом у печінці.

То як, - радяться, - ми
спорядимо нашого брата
в його довгий шлях
до осяйної Валгали Лукойлу?
Хто буде супроводжувати його
в темних печерах чистилища?

Тьолки, - говорять усі, - тьолки,
йому потрібні будуть тьолки,
хороші тьолки,
дорогі й без шкідливих звичок,
вони будуть гріти його взимку,
вони студитимуть йому кров навесні,
ліворуч від нього буде лежати платинова блондинка,
і праворуч від нього буде лежати платинова блондинка,
так, щоби він навіть не помітив, що вже помер.

Ох, ця смерть - територія, де не ходять
                                                                 наші кредитки.
Смерть - територія нафти,
                                           хай вона омиє його гріхи.
Ми покладемо йому до ніг зброю і золото,
хутра і тонко помелений перець.
В ліву руку ми вкладемо йому останню нокіа,
в праву руку - грамотну ладанку з Єрусалиму.
Але головне - тьолки,
дві тьолки, головне - дві платинові тьолки.
Так, це головне, - погоджуються всі.
Головне, - погоджуються тьолки.
Головне-головне, - підтакує Коля зі своєї домовини.

На великдень ми всі такі сентиментальні.
Стоїмо, чекаємо, коли мертві
встануть і вийдуть до нас із потойбіччя.
Ніколи так не цікавишся смертю,
як ховаючи друзів.

Коли вони третій день чатують
під дверима моргу, він зранку третього дня,
долає, зрештою, смертю смерть, і виходить
до них із крематорію, бачить,
що всі вони знесилено сплять,
після триденного забуху,
лежать просто серед трави,
в обриганих
дольче й габана.

І тоді він тихо,
                        щоби не розбудити,
забирає в одного з них
підзарядку для нокіа,
і повертається
в пекло
до своїх
блондинок.

© Published with permission by the author
from: Maradona
Kharkiv, Ukraine : Folio Publishers Ltd., 2007

Lukoil

голландский

Wanneer Pasen eraan komt en de hemel ons meer welwillendheid toont

en iedereen zich inspant, want, zo zeggen ze, wat wil je het is Pasen,

beginnen de doden in de aarde zich om te keren

en duwen ze met hun ellebogen de koude klei opzij.

Ik heb al vrienden ten grave gedragen,

Ik weet wat het is, je vrienden begraven,

zoals een hond een bot begraaft,

wachtend tot de hemel

je meer welwillendheid toont.


Er zijn van die sociale groepen

waarvoor dergelijke rituelen van bijzonder belang zijn,

ik bedoel vooral de middelgrote business.

Iedereen heeft wel eens gezien

wat een droefheid hen treft, de regionale

vertegenwoordigers van Russische petroleumbedrijven,

wanneer ze samenkomen op het grenzeloze

kerkhofveld, om daar de zoveelste

broeder met weggeschoten longen te begraven;


iedereen heeft wel eens hun harde hartenklop gehoord

wanneer ze bij de doodskist staan

en hun schaarse tranen en snot afvegen

aan hun dolce en gabbana

en ze hennessy

achteroverslaan

uit een wegwerpbeker.

Kijk eens Kolja, - zeggen ze, - daar heb je dan je aftocht.

Op grenzeloze offshore-velden

Vallen wij, als wilde ganzen in de herfst, in de koude

rakken van de vergetelheid, met hagel in onze lever.


Waar, - zo overleggen ze, - zullen we

onze broeder van voorzien

voor zijn lange tocht

naar het stralende Walhalla van Lukoil?

Wie zal hem begeleiden

in de donkere grotten van het vagevuur?


Grieten, - zeggen ze allemaal, - grieten,

hij heeft grieten nodig,

goede grieten,

duur en zonder slechte gewoonten,

ze zullen hem opwarmen in de winter

ze zullen zijn bloed doen afkoelen in de lente,

aan zijn linkerkant moet een platinumblondine liggen,

en aan zijn rechterkant moet een platinumblondine liggen,

zodanig dat hij zelfs niet merkt dat hij al dood is.


Och, die dood is een territorium waar onze creditkaarten

weinig vermogen.

De dood is het territorium van de olie,

moge die dus zijn zonden wegwassen.

Aan zijn voeten zullen we wapens en goud leggen,

bont en fijngemalen peper.

In zijn linkerhand leggen we zijn laatste nokia,

In zijn rechterhand een amulet uit Jeruzalem.

Maar het belangrijkste zijn de grieten,

Twee grieten, platinumblond.

Ja, dat is het belangrijkste, - zegt iedereen instemmend.

Het belangrijkste, - zeggen de grieten instemmend.

Het aller-allerbelangrijkste, - beaamt Kolja vanuit zijn kist.


Met Pasen zijn we allemaal zo sentimenteel.

We staan te wachten totdat de doden

opstaan en naar ons toe komen vanuit het hiernamaals.

Nooit interesseer je je meer voor de dood

dan wanneer je vrienden begraaft.


Terwijl ze de derde dag de wacht houden

bij de deur van het lijkhuis, overwint hij ten slotte de dood

door de dood, tijdens de ochtend van de derde dag, en hij loopt

naar hen toe vanuit het crematorium, hij ziet

dat ze allemaal in diepe slaap liggen

na drie dagen drinken,

ze liggen gewoon in het gras,

in ondergekotste

dolce en gabbana’s.


En dan neemt hij stil,

om niemand te wekken,

bij één van hen

wat stroom voor zijn nokia,

en hij keert

naar de hel

terug

naar zijn blondines.


Vertaling uit het Oekraïens: Eric Metz

Гриби Донбасу

украинский | Serhij Zhadan

Донбас навесні тоне в тумані, і сонце ховається за сопками.
Тому треба знати місця,
треба знати з ким домовлятися.

Це був робітник колишнього насосного цеху,
мужик, потріпаний алкоголізмом.
- Ми, - сказав при знайомстві, - робітники насосного цеху,
завжди вважались елітою пролетаріату, ага, елітою.
Свого часу, коли все полетіло к єбєням, багато хто
опустив руки. Лише не працівники
насосного цеху, лише не ми.
Ми тоді зібрали незалежні профспілки гірників,
захопили три корпуси колишнього комбінату
і почали вирощувати там гриби.

- Як гриби? – не повірив я.
- Так. Гриби Хотіли вирощувати кактуси з мескаліном, але у нас,
на Донбасі, кактуси не ростуть.

Знаєш, що головне, коли вирощуєш гриби?
Головне, щоб тебе перло, точно, друг – головне, щоб перло.
Нас – перло, повір мені, нас і зараз пре, можливо тому,
що ми все-таки еліта пролетаріату.  

Ну, і значить що – ми захопили три корпуси і висіяли наші гриби.
Ну, і там – радість праці, почуття ліктя,
сам знаєш – це п’янке відчуття трудових звершень.
А головне – всіх пре! Всіх пре і без грибів!

Проблеми почались уже за пару місяців. У нас тут серйозний
район, сам бачив, нещодавно спалили заправку,
причому – міліція  там усіх і накрила, вони навіть заправитись
не встигли, так хотіли її спалити.
І ось одна бригада вирішила на нас наїхати, вирішила забрати
наші гриби, ти уявляєш? Я думаю, на нашому місці будь-хто
прогнувся б, такий порядок – прогинаються всі,
кожен у міру свого соціального статусу.

Але ми зібрались і подумали – добре, гриби – це добре,
але справа не в грибах, і не в почутті ліктя,
і навіть не в насосному цеху, хоча це був аргумент.
Просто ми подумали – ось зараз зійдуть врожаї, виростуть
наші гриби, виростуть і, умовно кажучи, заколосяться,  
і що ми скажемо нашим дітям, як ми подивимось їм у вічі?
Просто є речі, за які ти маєш відповідати, від яких
ти не можеш просто так відмовитись.
Ось ти відповідаєш за свій пеніцилін,
а я відповідаю за свій.

Одним словом, забились просто на грибних плантаціях. Там ми
їх і повалили. І коли вони падали на теплі серця грибів,
ми думали –

Все, що ти робиш своїми руками, працює на тебе.
Все, що ти пропускаєш крізь власну совість, б’ється
в такт із твоїм серцебиттям.
Ми залишились на цій землі, щоби нашим дітям недалеко
було ходити на наші могили.
Це наш острів свободи,
розширена свідомість
сільського господарства.
Пеніцилін і Калашников – два символи боротьби,
Кастро Донбасу веде партизанів
крізь туманні грибні плантації
до Азовського моря.

- Знаєш, - сказав він мені, - вночі, коли всі засинають
і темні грунти всмоктують у себе туман,
я навіть уві сні відчуваю, як земля рухається навколо сонця,
я слухаю, слухаю як вони ростуть –

гриби Донбасу, нечутні химери ночі,
виходячи з пустоти, виростаючи з кам’яного вугілля,
доки серця стоять, ніби ліфти в нічних будинках,
гриби Донбасу ростуть, ростуть, не даючи померти
від туги усім зневіреним і пропащим,
тому що, чувак, доки ми разом,
доти є кому переривати цю землю,
знаходячи в її теплих нутрощах
чорний колір смерті,
чорний колір життя.

© Published with permission by the author
from: Maradona
Kharkiv, Ukraine : Folio Publishers Ltd., 2007

Paddenstoelen van de Donbas

голландский

In de lente verzinkt de Donbas in de mist, en de zon verstopt zich achter de heuvels.

Want je moet deze plaats kennen,

je moet weten met wie je afspraken maakt.


Het was een arbeider van een voormalig pompgebouw,

een kerel gehavend door de alcohol.

- Wij arbeiders van het pompgebouw, - zij hij toen we kennismaakten, -

werden altijd als de elite van het proletariaat beschouwd, ja man, de elite.

Indertijd, toen alles naar de kloten ging, waren er heel wat

die de moed lieten zakken. Maar niet zo de werkers

van het pompgebouw, ha nee, wij niet.

We brachten de onafhankelijke mijnwerkersbonden samen,

bezetten drie gebouwen van een voormalige fabriek

en begonnen daar paddenstoelen te kweken.


- Hoezo paddenstoelen? - vroeg ik ongelovig.

- Ja. Paddenstoelen. We wilden cactussen met mescaline kweken, maar bij ons

in de Donbas gedijen cactussen niet goed.


Weet je wat het belangrijkste is, wanneer je paddenstoelen kweekt?

Het belangrijkste is doorgetript te zijn, zo is dat, maat, zo is dat.

En óf we doorgetript waren, geloof me, ook nu nog trouwens, misschien omdat

we ten slotte toch de elite van het proletariaat zijn.


Nou en dus bezetten we die drie gebouwen en zaaiden daar onze paddenstoelen uit.

En daar had je dan de arbeidsvreugde, dat schouder-aan-schoudergevoel,

je kent dat wel, het dronken makende gevoel van arbeidsprestaties.

En het belangrijkste: iedereen doorgetript, iedereen, zelfs zonder paddenstoelen!


De problemen begonnen al een paar maanden later. Het is hier een zware

wijk, dat heb je zelf gezien, onlangs staken ze nog een tankstation in de fik,

maar de politie rolde ze ter plaatse op, ze hadden zelfs geen tijd

om te tanken, zo erg waren ze erop gebrand om vlammen te zien.

En toen was er die brigade die ons kwam lastigvallen, die onze paddenstoelen

meenam, beeld je eens in. Ik denk dat in onze plaats om het even wie

was bezweken, zo gaat dat dan, iedereen bezwijkt,

ieder in overeenstemming met zijn sociale status.


Maar wij kwamen samen, en we dachten: oké, paddenstoelen, dat is oké,

Maar het gaat niet om de paddenstoelen, en evenmin om het schouder-aan-schoudergevoel,

En zelfs niet om het pompgebouw, hoewel dat een argument was.

We dachten gewoon: kijk straks komt onze oogst op en groeien

onze paddenstoelen, ze zullen groeien en, om zo te zeggen, aren schieten,

en wat zullen we onze kinderen vertellen, wanneer we hun in de ogen kijken?

Er zijn gewoon van die dingen waar je verantwoordelijk voor bent, waar je

niet zomaar even de brui aan geeft .

Kijk jij bent verantwoordelijk voor jouw penicilline

en ik voor de mijne.


In één woord, we gingen gewoon vechten op de paddenstoelenplantatie. Daar

hakten we hen in de pan. En terwijl zij vielen op de warme harten van de paddenstoelen,

dachten wij:


Alles wat je met eigen handen maakt, werkt voor jou.

Alles wat je door je eigen geweten laat gaan, klopt

op de maat van je hartslag.

We bleven op deze grond, opdat het voor onze kinderen niet ver

zou zijn om onze graven te bezoeken.

Dit is ons eiland van vrijheid,

het verruimde bewustzijn

van de landbouw.

Penicilline en Kalasjnikov: twee symbolen van strijd,

de Castro van de Donbas leidt partizanen

doorheen de mistige paddenstoelenplantaties

tot aan de Zee van Azov.


- Weet je, zei hij me, - ’s nachts wanneer iedereen in slaap valt,

en de donkere aarde de mist opzuigt,

voel ik zelfs in mijn dromen hoe de aarde om de zon beweegt,

luister ik, luister ik hoe ze groeien:


de paddenstoelen van de Donbas, de onhoorbare chimera’s van de nacht,

oprijzend uit leegte, groeiend uit steenkool,

terwijl de harten stilstaan, als liften in nachtelijke gebouwen,

groeien de paddenstoelen van de Donbas, groeien ze terwijl ze niemand

die ontgoocheld of verloren is van weemoed laten sterven,

want, mijn beste, zolang we samen zijn,

wordt er gewoeld in deze grond

en vindt men in haar warme binnenste

het zwart van de dood,

het zwart van het leven.

Vertaling uit het Oekraïens: Eric Metz