التفاصيل - The Details

أتعرفُ لمَ يموتُ الناسُ حين تثقبهم رصاصة؟
لأن 70% من جسمِ الإنسانِ يتكوَّنُ من الماء
تماماً كما لو أنَّكَ تُحدثُ ثقباً في خزان ماء.

أكانَ اشتباكاً اعتباطياً يرقصُ في رأسِ الحارةِ حين مَرَرْتُ؟
أم أنَّ قناصاً كان يترصَّدُني ويعدُّ خطواتي الأخيرة؟

هل كانتْ رصاصةً طائشةً؟
أم أنَّني الذي كنتُ طائشاً بالرغمِ من بلوغهِ ثلثَ قرنٍ من العمرِ؟

أهي نيرانٌ صديقةٌ؟
كيف؟
وأنا لم أصادقْ نيراناً من قبل.

أترى أنا من مرَّ في طريقِ الرصاصةِ فأصابَها؟
أم مرتْ هي في طريقي فأصابتني؟
ثم كيف لي أنْ أعرفَ مواعيدَ مرورها وأية طريقٍ ستجتاز؟

هل التقاطعُ مع رصاصةٍ يعتبرُ حادثَ اصطدامٍ بالمعنى التقليدي؟
كالذي يحدثُ بين سيارتين؟
وهل جسدي وعظامي الصلبةُ ستحطمُ ضلوعها أيضاً؟
وتتسببُ في وفاتها؟
أم أنها ستنجو؟

هل حاولتْ أن تتفاداني؟
هل كان جسدي طرياً؟
وهل شعرتْ تلكَ الصغيرةُ مثل حبةِ توتٍ بأنوثتها في ذكورتي؟

القناصُ صوَّبَ نحوي بدون أنْ يكلِّفَ نفسه عناءَ معرفةِ أنَّ لديَّ حساسيَّةً من رصاصِ القناصةِ، وهي حساسيةٌ من الدرجةِ الأولى، وقد تؤدِّي للوفاة.

القناصُ لم يستأذنِّي قبلَ أنْ يُطلق، وفي هذا قلةُ أدبٍ واضحةٌ أصبحتْ خطأً شائعاً في هذه الأيام.

‪ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

كنتُ أبحثُ عن الفرقِ بين الثورةِ والحربِ عندما عبرتْ رصاصةٌ جسدي، فانطفأتْ شُعلةٌ أوقدتها معلمةُ مدرسةٍ ابتدائيةٍ من سوريا بالاشتراكِ مع لاجئٍ فلسطينيٍ دَفَعَ أرضَهُ حلاً لمعاداةِ السَّامية في أوروبا وهُجِّرَ إلى حيثُ التقى امرأةً تشبهُ الذكريات.

لقد كان شعوراً رائعاً، يشبهُ أكلَ قطعةِ مثلجاتٍ في الشتاء، أو ممارسةَ الجنسِ دون واقٍ مع امرأةٍ غريبةٍ في مدينةٍ غريبةٍ تحتَ تأثيرِ الكوكايين، أو...

يقولُ لي عابرٌ نصفَ ما يرغبُ في قولهِ فأصدِّقهُ ثم نطعنُ بعضنا كعاشقين، تومئُ لي سيدةٌ أنْ أتبَعَهَا فأفعلُ وننجبُ طفلاً يشبهُ الخيانةَ، يقتلني قناصٌ فأموتُ، السماءُ تسقطُ على المارةِ فيهربُ السياحُ، السماءُ تسقطُ على المارةِ ولا يهربُ قلبي، السماءُ تسقطُ إلى الأعلى فينتحرُ شاعرٌ في غرفته انتحاراً جماعياً رغم أنَّهُ كان وحيداً ذلك المساء.

في ذلك المساء، داهمني النسيانُ على غفلةٍ فاشتريتُ ذاكرةَ جنديٍ لم يعدْ من الحربِ، وحين انتبهتُ إلى خللِ الوقتِ لم أستطعْ أنْ أجدَ منفىً يليقُ بجرحي لذلك قررتُ ألَّا أموتَ ثانيةً.

المدينةُ أقدمُ من الذكرياتِ، اللعنةُ مسورةٌ بالاكتئابِ، الوقتُ متأخرٌ عن مواعيدهِ، الأسوارُ تحيطُ الزمنَ بالرتابةِ، الموتُ يشبهُ وجهي، الشاعرُ يتكئُ على امرأةٍ في قصيدتهِ، الجنرالُ يتزوجُ زوجتي، المدينةُ تتقيأُ تاريخها وأنا أبتلعُ الشوارعَ ويبتلعُني الزحام، أنا الذي أوزعُ دَمِي على الغرباء، وأتقاسمُ زجاجة النبيذِ مع وحدتي، أرجوكم، أرسلوا جثتي بالبريد السريع، وزعوا أصابعي بالتساوي على أصدقائي.

هذه المدينةُ أكبرُ من قلبِ شاعرٍ وأصغرُ من قصيدته، لكنَّها كافيةٌ لينتحرَ الموتى دون أنْ يزعجوا أحداً، ولتزهرَ إشاراتُ المرورِ في الضواحي، ليصبحَ الشرطيُّ جزءاً من الحلِّ والشوارعُ مجرَّدَ خلفيةٍ للحقيقة.

في ذلك المساء، حين تعثَّرَ قلبي، أمسكتني دمشقيةٌ وعلَّمتني أبجديةَ شهوتها، كنتُ ضائعاً بين الله الذي زرعَهُ الشيخُ في قلبي وبين الله الذي لمستهُ في فِراشها، ذلك المساء،
أمي وحدَها من عرفتْ أنَّني لن أعود،
أمي وحدها من عرفتْ،
أمي وحدها،
أمي.

لقد بعتُ أيامي البيضاءَ في السوقِ السوداءَ، واشتريتُ منزلاً يطلُّ على الحرب، لقد كانتِ الإطلالةُ رائعةً لدرجةِ أنَّني لم أقاومْ إغراءَها، فانحرفتْ قصيدتي عن تعاليمِ الشيخ، واتَّهمني أصدقائي بالعُزلة، وضعتُ كُحلاً على عيني فازدادتْ عروبتي، وشربتُ حليبَ الناقةِ في الحُلمِ فصحوتُ شاعراً، كنتُ أراقبُ الحربَ كما يراقبُ المصابون بالجُذامِ عيونَ الناس، ولقد توصَّلتُ إلى حقائقَ مرعبةٍ عن الشِّعرِ والرجلِ الأبيض، عن موسمِ الهجرة إلى أوروبا، وعن المدنِ التي تستقبلُ السيَّاحَ في أيَّامِ السِلْم والمجاهدين في أيَّامِ الحرب، عن النساء اللواتي يُعَانين الأمرَّين في أيَّامِ السِلْم ويُصبحن وقوداً للحربِ في أيَّامِ الحرب.

في مدينةٍ أُعيدَ إعمارها مثل برلين، يكمنُ السِّرُّ الذي يعرفهُ الجميع، وهو أنَّ الـ…
لا، لنْ أكرِّرَ ما هو معروفٌ، لكنَّني سأُخبركم بما لا تعرفون: ليستْ مشكلةُ الحربِ في من يموتون، مشكلتها في من يبقونَ أحياءَ بعدها.

لقد كانتْ أجملَ حربٍ خُضتها في حياتي، مليئةً بالمجازاتِ والصورِ الشعرية، أتذكَّرُ كيف أنَّني كنتُ أتعرَّقُ أدريناليناً، وأبولُ دخاناً أسودَ، كيفَ كُنتُ آكلُ لحمي وأشربُ صراخاً، كان الموتُ بجسدهِ الهزيلِ يتكئُ على ما اقترفتْ قصيدتهُ من خرابٍ، ويمسحُ سِكِّينهُ من مِلْحي، وكانتِ المدينةُ تفرُكُ حذائي بمسائِها فيبتسمُ الطريقُ، وتعدُّ أصابعَ حزني وتُسقطُها في الطريق إليها، الموتُ يبكي والمدينةُ تتذكَّرُ ملامحَ قاتِلها وتُرسلُ لي طعنةً عن طريق البريدِ، تهدِّدُني بالفرحِ، وتنشرُ قلبي على حبلِ غسيلها الممدودِ بين ذاكرتين، وأنا يشدُّني النسيانُ إليَّ، عميقاً إليَّ، عميقاً، فتسقطُ لُغتي على الصباحِ، تسقطُ الشرفاتُ على الأغاني، المناديلُ على القُبُلاتِ، الشوارعُ الخلفيةُ على أجسادِ النساءِ، تفاصيلُ الأزقةِ على التاريخِ، تسقطُ المدينةُ على المقابرِ، الأحلامُ على السجونِ، الفقراءُ على الفرح، وأنا أسقطُ على الذكرى.

حين أصبحتُ عضواً في اتحادِ القتلى، تحسَّنتْ أحلامي، وأصبحتُ أمارسُ التثاؤبَ بحرية، ورغمَ طبولِ الحربِ التي تُغنِّي قُربَ جسدي المنتفخ، إلا أنَّني وجدتُ متَّسعاً من الوقتِ كي أصادقَ كلباً مشرداً، اختارَ ألَّا يأكل من جثتي رغم جوعهِ، واكتفى بالنومِ قُربَ قدمَيّ.

حاولَ عدةُ أشخاصٍ انتشالي، إلَّا أنَّ القنَّاصَ ناقَشَهُم ببندقيتهِ فغيَّروا رأيهم، لقد كانَ قنَّاصاً شريفاً، يعملُ بأمانة، ولا يضيعُ وقتاً وأُناساً.

ذلك الثقبُ الصغير
المتبقي بعد مرورِ الرصاصة
أفرَغَ محتوياتي
لقد كانَ كلُّ شيءٍ يتسرَّبُ بهدوء
الذكرياتُ
أسماء الأصدقاءِ
فيتامين C
أغاني الأعراس
القاموسُ العربي
درجةُ حرارةِ 37
حمضُ البول
قصائدُ أبي نواس
ودَمِي.

في اللحظةِ التي تبدأُ فيها الرُّوحُ بالهروبِ من البوابةِ الصغيرةِ التي فتحتها الرصاصة، تصبحُ الأشياءُ أكثرَ وضوحاً، النظريةُ النسبيةُ تتحولُ إلى أمرٍ بديهي، معادلاتُ الرياضياتِ التي كانتْ مُبهمةً تغدو أمراً يسيراً، أسماءُ زملاء الدراسةِ الذين نسينا أسماءَهم تعودُ إلى الذاكرة، الحياةُ بكاملِ تفاصيلها تُضيءُ فجأةً، غرفةُ الطفولة، حليبُ الأمِّ، الرعشةُ الأولى، شوارعُ المخيم، صورةُ ياسر عرفات، رائحةُ القهوةِ مع الهيل في ثنايا المنزل، صوتُ أذان الصبح، مارادونا في المكسيكِ عام 1986، وأنتِ.

تماماً، كما لو أنَّكَ تأكلُ أصابعَ حبيبتكَ، تماماً كما لو أنَّكَ ترضعُ سلكَ الكهرباء، كما لو أنَّكَ تأخذُ لُقاحاً ضدَّ الشظايا، كما لو أنَّكَ لِصُّ ذكرياتٍ، تعال لِنُمسك عن الشِّعر، ونستبدل أغنياتِ الصيفِ بِشَاشٍ طبيٍ، وقصائدَ الحصادِ بخيطانِ العمليَّاتِ الجراحية، اتركْ مطبخكَ وغرفة الأطفال واتبعني لنشربَ الشاي خلفَ أكياسِ الرمل، إنَّ المجزرةَ تتَّسعُ للجميع، ضعْ أحلامكَ في السقيفةِ واسْقِ نباتاتِ الشُّرفةِ جيداً، فقد يَطُولُ النقاشُ مع الحديد، اتركْ خلفكَ جلال الدين الرومي وابن رشد وهيغل، واجلبْ معكَ ميكافيللي وهنتنجتون وفوكوياما، فنحن نحتاجهم الآن، اتركْ ضحكاتك وقميصكَ الأزرق وسريركَ الدافئ، وهاتِ أظافركَ وأنيابكَ وسكينَ الصَّيدِ وتعال.

ارمِ عصرَ النَّهضةِ واجلبْ محاكمَ التفتيش
ارمِ حضارةَ أوروبا واجلبْ ليلةَ الكريستال
ارمِ الاشتراكيةَ واجلبْ جوزيف ستالين
ارمِ قصائدَ رامبو واجلبْ تجارةَ الرقيق
ارمِ ميشيل فوكو واجلبْ فايروس الإيدز
ارمِ فلسفةَ هايدغر واجلبْ نقاءَ العرق الآري
ارمِ شمسَ هيمنجواي التي لا تزالُ تُشرقُ واجلبْ رصاصةً في الرأس
ارمِ ليلةَ فان غوخ المضيئةَ بالنجومِ واجلبْ أذنه المقطوعة
ارمِ غورنيكا بيكاسو واجلبْ غورنيكا الحقيقيةَ برائحةِ دَمِها الطازج
نحنُ نحتاجُ هذه الأشياء الآن، نحتاجُها كي نبدأَ الاحتفال.

© Ghayat Almadhoun
Produção de áudio: Ghayat Almadhoun, 2014

Details

Weet je waarom we sterven als we door een kogel worden doorboord? Omdat 70% van het menselijk lichaam uit water bestaat
Precies alsof je een gat in een watertank zou slaan.


Was het een opstootje dat danste bij de ingang van de steeg, toen ik langsliep?
Of was het een sluipschutter die me observeerde en mijn laatste voetstappen telde?


Was het een verdwaalde kogel
of was ík verdwaald, ook al was ik al een derde eeuw oud?


Is dat vriendschappelijk vuur?
Hoe kan dat
als ik nooit vriendschap heb gesloten met vuur?


Was ik degene die de kogel in de weg liep en hem raakte?
Of was het de kogel die mij raakte?
Hoe moet ik nu weten op welke tijden hij langskomt en welke richting hij zal inslaan?


Wordt de confrontatie met een kogel gezien als een botsing in de gebruikelijke zin van het woord?
als tussen twee auto’s?
Zullen mijn lichaam en mijn harde botten ook zijn ribben breken en zijn dood veroorzaken?
Of zal hij aan de dood ontsnappen?


Heeft de kogel geprobeerd me te ontwijken?
Was mijn lichaam zacht?
Was dat bolletje, klein als een moerbei, zich bewust van haar vrouwelijkheid in mijn mannelijkheid?

De sluipschutter richtte op mij, zonder de moeite
te nemen te achterhalen of ik allergisch was voor sluipschutterskogels Een allergie van de beste kwaliteit
die de dood tot gevolg kan hebben.

De sluipschutter vroeg me geen toestemming toen hij vuurde, een duidelijk gebrek aan wellevendheid, dat inmiddels een veelvoorkomend verschijnsel is geworden.

_____________________________

Ik was op zoek naar het verschil tussen revolutie en oorlog, toen een kogel zich een weg door mijn lichaam baande, toen er een fakkel uitdoofde die was ontstoken door een lerares van een lagere school in Syrië, in samenwerking met een Palestijnse vluchteling die met zijn land had betaald voor de oplossing van het antisemitisme in Europa, en was gedwongen te emigreren naar een plaats waar hij een vrouw ontmoette die leek op herinneringen.


Het was een fantastisch gevoel, zoals het eten van een ijsje in de winter, of het bedrijven van onveilige liefde met een vreemde vrouw in een vreemde stad onder invloed van cocaïne, of…


Een voorbijganger zegt de helft van wat hij tegen me wil zeggen, dus ik geloof hem. Daarna doordringen we elkaar als geliefden. Een vrouw wenkt me dat ik haar moet volgen, dat doe ik en we brengen een kind voort dat lijkt op bedrog. Een sluipschutter doodt me, dus ga ik dood, de hemel valt op de voetgangers, dus vluchten de toeristen, de hemel valt op de voetgangers en mijn hart vlucht niet, de hemel valt omhoog, dus pleegt een dichter collectieve zelfmoord in zijn kamer, ook al was hij die avond alleen.


Die avond werd ik overvallen door vergeetachtigheid, dus kocht ik het geheugen van een soldaat die niet uit de oorlog was teruggekeerd, en toen ik de breuk in de tijd ontwaarde, kon ik geen toevluchtsoord vinden dat bij mijn wond paste. Daarom heb ik besloten niet opnieuw te sterven.


De stad is ouder dan de herinneringen, de vloek is ommuurd door melancholie, de tijd komt te laat op zijn afspraken, muren omheinen de tijd met monotonie, de dood lijkt op mijn gezicht, de dichter leunt in zijn gedicht op een vrouw, de generaal trouwt met mijn vrouw, de stad kotst haar geschiedenis uit, terwijl ik de straten opslok en de menigte mij opslokt. Ik, die mijn bloed uitdeel aan vreemdelingen en een fles wijn deel met mijn eenzaamheid, ik smeek jullie: stuur mijn lijk per expres naar mijn vrienden en verdeel mijn vingers eerlijk onder hen.


Deze stad is groter dan het hart van een dichter en kleiner dan zijn gedicht, maar ze is groot genoeg voor de doden om zelfmoord te plegen zonder iemand te storen, voor de voetgangerslichten om op te bloeien in de buitenwijken, voor de politieagent om een deel van de oplossing te worden, en voor de straten om niet meer dan een achtergrond van de waarheid te zijn.


Die avond, toen mijn hart struikelde, werd ik vastgepakt door een Damasceense die me het alfabet van haar lust leerde. Ik was verdwaald tussen de God die door de sjeik in mijn hart was geplant en de God die ik aanraakte in haar bed, die avond.
Mijn moeder was de enige die wist dat ik niet zou terugkomen,
Mijn moeder was de enige die het wist,
Mijn moeder was de enige,
Mijn moeder.


Ik had mijn witte dagen verkocht op de zwarte markt en kocht een huis dat uitkeek op de oorlog. Het uitzicht was onweerstaanbaar mooi. En zo dwaalde mijn gedicht af van de leerstellingen van de sjeik en verweten mijn vrienden me dat ik me van hen terugtrok. Ik deed kohl op mijn ogen en werd meer Arabier, ik dronk kamelenmelk in een droom en werd wakker als een dichter, ik keek naar de oorlog zoals lepralijders naar de ogen van mensen kijken, en uiteindelijk kwam ik tot angstaanjagende waarheden over poëzie en witte mannen, over het seizoen van de trek naar Europa, over steden die toeristen ontvangen in tijden van vrede en moedjahedien in tijden van oorlog, over vrouwen die in tijden van vrede te veel lijden en in tijden van oorlog brandstof voor de strijd worden.


In een stad van wederopbouw, zoals Berlijn, ligt een geheim verborgen dat iedereen kent, en dat is dat de…
Nee, ik ga niet herhalen wat bekend is, maar ik zal jullie iets vertellen wat jullie niet weten:
Het probleem van de oorlog zit hem niet in wie sterven, maar in wie na afloop nog in leven zijn.


Het was de mooiste oorlog van mijn leven, vol metaforen en poëtische beelden. Ik herinner me hoe ik adrenaline zweette en zwarte rook piste, hoe ik mijn eigen vlees at en kreten dronk. De dood leunde met zijn magere lichaam op de vernielingen die zijn gedicht had aangericht en veegde zijn mes schoon aan mijn zout. De stad poetste mijn schoenen met haar avond en de straat glimlachte. Ze telde de vingers van mijn verdriet en liet ze onderweg los. De dood huilt, de stad herinnert zich het gezicht van haar moordenaar en stuurt me een vuistslag per post. Ze bedreigt me met vreugde en hangt mijn hart op aan haar waslijn, gespannen tussen twee herinneringen, en de vergetelheid trekt me naar mezelf, diep naar mezelf, zo diep dat mijn taal neervalt op de ochtend, dat de balkons neervallen op de liederen, de hoofddoeken op de kussen, de achterstraatjes op de vrouwenlichamen, de details van de steegjes op de geschiedenis, zo diep dat de stad neervalt op de begraafplaatsen, de dromen op de gevangenissen, de armen op de blijdschap, zo diep dat ik neerval op de herinnering.


Toen ik lid werd van de Vereniging van Doden, werden mijn dromen beter en begon ik het vrije gapen te beoefenen. En ondanks de krijgstrommels, die zongen naast mijn opgezwollen lichaam, had ik voldoende tijd om vriendschap te sluiten met een zwerfhond die ondanks zijn honger besloot niet van mijn lijk te eten en slechts aan mijn voeten ging liggen.


Een aantal mensen probeerde me weg te trekken, maar de sluipschutter protesteerde met zijn geweer, waarna ze zich bedachten. Hij was een gewetensvolle sluipschutter, die eerlijk zijn werk deed en tijd noch mensen verkwistte.


Dat kleine gat
dat achterblijft nadat de kogel is gepasseerd,
heeft mijn inhoud geleegd,
alles was kalm naar buiten gegleden,
herinneringen,
namen van vrienden,
vitamine C,
de bruiloftsliederen,
het Arabische woordenboek,
de temperatuur van 37 graden,
urinezuur,
de gedichten van Aboe Noewaas,
en mijn bloed.


Op het moment waarop de ziel aanstalten maakt om te vluchten door de kleine poort die de kogel heeft geopend, worden de dingen duidelijker, De relativiteitstheorie wordt iets vanzelfsprekends, wiskundige vergelijkingen die ooit ondoorgrondelijk waren, worden eenvoudig, de namen van studievrienden die we zijn vergeten, komen terug in onze herinnering, het leven wordt plotseling verlicht met al zijn bijzonderheden, de kinderkamer, de moedermelk, de eerste huivering, de straten van het kamp, het portret van Yasser Arafat, de geur van koffie met kardemom in de plooien van het huis, het geluid van de oproep tot het ochtendgebed, Maradona in Mexico in het jaar 1986, en jij…


Precies alsof je de vingers van je geliefde zou eten, precies alsof je op een elektriciteitsdraad zou zuigen, of een serum tegen granaatscherven zou nemen, precies alsof je een dief van herinneringen zou zijn. Kom, laten we ophouden met dichten, laten we de zomerversjes ruilen voor verbandgaas en de oogstliedjes voor operatiegaren. Verlaat je keuken en de kinderkamer en volg me, dan gaan we theedrinken achter de zandzakken. De slachting heeft plaats voor iedereen. Leg je dromen in de schuur en geef de planten op het balkon veel water, want het gesprek met het ijzer kan lang duren. Laat Djalaal ad-Dien Roemi, Ibn Roesjd en Hegel achter en neem Machiavelli, Huntington en Fukuyama mee, want die hebben we nu nodig. Laat je lach, je blauwe hemd en je warme bed achter en geef me je nagels, je tanden en je jachtmes, en kom mee.


Gooi de Renaissance weg en neem de inquisitie mee,
Gooi de Europese beschaving weg en neem de Kristalnacht mee,
Gooi het socialisme weg en neem Josef Stalin mee,
Gooi de gedichten van Rimbaud weg en neem de slavenhandel mee,
Gooi Michel Foucault weg en neem het aidsvirus mee,
Gooi de filosofie van Heidegger weg en neem de zuiverheid van het Arische ras mee,
Gooi de zon van Hemingway die nog steeds opgaat weg en neem een kogel mee in je hoofd,
Gooi Van Goghs Sterrennacht weg en neem zijn afgesneden oor mee,
Gooi Picasso’s Guernica weg en neem het echte Guernica mee met de geur van vers bloed,

Wij hebben die dingen nu nodig, we hebben ze nodig om het feest te kunnen beginnen.

Uit het Arabisch vertaald door Djûke Poppinga