Maja Badridse 
Translator

on Lyrikline: 1 poems translated

from: húngaro to: georgiano

Original

Translation

„Háború és béke”

húngaro | Sándor Tatár

Csillagász voltam.
Fáradhatatlanul kémleltem az eget, a csillagokat
- noha mindegyre a messzi jövőről beszéltek
vagy a távoli múltról; soha közvetlenül
a „rám tartozóról”.
Egy-egy fényes pásztor körül,
a végtelen ében mezőkön
békésen legeltek a csillagnyájak;
nyáresteken, mint fürge terelőkutyák, cikáztak el
köztük a hullócsillagok.
Aztán kitört a háború.
Vérzett a szívem, amikor
el kellett kótyavetyélnem a távcsövemet,
a legjobb távcsövet az országban
(szerintem öt ország legjobb távcsövét),
amely akkor nem sokat ért:
túl jó volt ahhoz, hogy átalakítás nélkül
használhassa a légvédelem.
De muszáj volt túladnom rajta
- nem kétséges, hogy úgyis elkobozták volna;
úri huncutságnak számított a csillagászat,
túlságosan is messzi múltról vagy
távoli jövőről beszéltek a csillagok -
az ellenség, úgymond, nem válogat:
kórház, malom, színház, obszervatórium…
s legjobb védekezés a támadás.
A nyárestek repülőgéprobajjal teltek meg
és szirénavijjogással,
erős reflektorcsóvák
pásztázták az eget.
Mire fölfegyverkeztem távcsövem siralmas árából,
s megtanultam a fegyverekkel bánni,
kitört a béke.
Az emberek föllélegeztek (előbb a háború
lázában, majd a félelem s a nihil légritka terében,
most pedig, ím, a béke, a megmenekített élet
mámorában éltek); a fegyvereknek
nem volt keletjük; annál inkább
az ennivalónak - leköltöztem hát
az égből a földre.
Persze saját darab földet nem volt miből
vennem; örültem, ha beolvasztás céljára
megvették tőlem a háborús kacatot.
Kis földet tudtam bérelni, itt-ott elpusztult,
repesz-szaggatta gyümölcsöst („számtól vonva el” kipótoltam),
s takaros sorokat ültettem konyhakertiekből.
Az első évi termés silányka volt még;
a természetet nem lehet dróton rángatni -
nem háramolhat vissza rögtön
a törődés kamata. Második évben
kezdték már megemberelni
magukat a megmentett növények,
a friss telepítésű gyümölcsfáknak persze
nem lehetett még hozamuk.
Harmadévre, mielőtt még
a termés beérhetett volna: újra háború.
Nappal füst - égő templomok, erdők, olajfinomítók -
éjjel fények fönt, fények lent: légitámadások.
A napszakok összekeveredtek, sőt egymásba mosódtak
még az évszakok is. Iszonyú sebek
a föld testén. - Azzal védtem magam
meg amiről azt mondták, hogy védjem,
amit a hadsereg adott.
Túléltem valahogy, s most megint béke (…) van.
Magam sem tudom még, mihez kezdek.
- Talán nem is lesz soha többé civil tudomány.
                                             Nem érdekel.
Ha nem fogok is (amiként valószínű, hogy nem fogok)
soha többé távcsőhöz ülni,
bizonyos, hogy mostantól szabad szemmel is
csakis és egyedül a csillagokat fogom nézni;
soha többé az emberek arcát, a kipattanó
rügyeket sem a gyümölcsfákon, s még csak a nap előtt
pöffeszkedő felhőket sem többé soha -
mert csak az,
amiről a csillagok beszélnek: aminek saját életemben
nem látom semmi hasznát, aminek sem igazolódását,
sem cáfolatát meg nem érem; ami e mai hangya-népre
(közöttük magamra) nem vonatkozik; egyedül csakis ez
az, mi rám tartozik.

© Sándor Tatár
Audio production: Petőfi Irodalmi Múzeum, 2016

ომი და მშვიდობა

georgiano

ასტრონომი ვიყავი – ცათა მჭვრეტელი
დაუღალავად ვიკვლევდი ზეცას ვარსკვლავებიანს,
შორეული მომავალისა და წარსულ დროებათა ამბების მაცნეს
და მაინც სრულებით ვერ ვხვდებოდი „რა იყო ჩემი საქმე“.
აბანოზისფერ უკიდეგანო მინდვრებში
კაშკაშა მწყემსების გარშემო
ვარსკვლავთა გუნდი ბალახობდა;
ზაფხულის ღამეებში
ცას მოწყვეტილი ვარსკვლავები ფეხმარდი მწევრებივით ნადირობდნენ.
მერე ომი დაიწყო.
და როცა მთელ ქვეყანაში საუკეთესო ტელესკოპის
(უნდა გითხრათ, რომ ხუთ ქვეყანაში მისი ბადალი არ მოიძებნებოდა)
გროშებად გაყიდვამ მომიწია,
გული, თითქოს, იარებმა დამისერა.
მისგან მაშინ მეტ სარგებელს მაინც ვერ ვნახავდი, რადგან
საჰაერო დაცვაში მას გადაუკეთებლადაც
საუცხოოდ იყენებდნენ.
და რადგან ისედაც ჩამომართმევდნენ,
უბრალოდ, თავიდან უნდ მომეცილებინა,
ასტრონომია ხომ აზიზი ადამიანების ახირებად ითვლებოდა;
ის, რასაც ვარსკვლავები იუწყებოდნენ, უძველესი წარსულის,
ან უშორეს მომავალში მოსახდენი ამბები იყო –
მტრისთვის – ასე ამბობდნენ – ყველაფერი სულ ერთია: საავადმყოფო, წისქვილი თუ
ობსერვატორია...
საუკეთესო თავდაცვა: თავდასხმაა.
ზაფხულის საღამოები თვითმფრინავების ღმუილს
და სირენების ხმას აევსო,
პროჟექტორების მჭახე შუქი ცას სერავდა.

როცა ტელესკოპში აღებული გროშებით სამხედრო აღჭურვილობა შევიძინე და ისიც ვისწავლე,
იარაღი როგორ მეხმარა,
ამ დროს მშვიდობა დამყარდა.
ადამიანებმა ამოისუნთქეს (თავიდან ომის ციებ-ცხელება შეყროდათ, მერე შიშისა და
ნიჰილიზმის გაუხშოებულ სივრცეში აღმოჩნდნენ, ახლა კი მშვიდობის ბრუჟი მორეოდათ);
იარაღი აღარავის სჭირდებოდა,
და მეც ციდან მიწაზე დავეშვი.
ცხადია, მიწის ნაკვეთის შესაძენად
ფული არ გამაჩნდა;
ისიც მახარებდა
ომის ჯართს გამსაღებელი რომ გამოუჩნდა,
და იჯარით პატარა ნაკვეთი მომივიდა (ყუმბარის ნამსხვრევებით დასერილი, გამოფიტული
ხეხილით, აქა-იქ რომ იზრდებოდა,
და „ხელმომჭირნედ“ დარგული ნარგავებით); მწვანილსაც ვახარებდი გვერდიგვერდ
ჩამწკრივებულ კვლებში. პირველ წელს მწირი მოსავალი მოვიდა;
ბუნებას თოკზე ვერ გამოაბავ და შენს ჭკუაზე ვერ ატარებ –
მოვლა-პატრონობას მოგება მაშინვე არ მოაქვს.
მეორე წელს ხეებმა თანდათან
იარები მოიშუშა; ნარგავებისგან,
რა თქმა უნდა, მოსავალს არც ველოდი.
მესამე წელს, ნაყოფის დამწიფებამდე,
კვლავ: ომი.
მთელი დღეები ცეცხლმოდებული ეკლესიების, ტყეების და ნავთობგადამამუშავებელი
ქარხნის კვამლი იდგა –
ღამღამობით შუქი ცასაც ანათებდა და მიწასაც: საჰაერო თავდასხმები.
დილა, შუადღე და საღამო ერთმანეთში აირია,
წელიწადის დროებიც ერთმანეთს დაემსგავსა და თითქოს, არ იცვლებოდა; დედამიწის
სხეულს
შემზარავი ჭრილობები ემჩნეოდა. – ვიცავდი თავს, ვიცავდი იმას, რის დაცვაც მევალებოდა,
ვიცავდი იმ ჩემი წილი იარაღით, რაც ჯარში მერგებოდა.
და აი, გადავრჩი რაღაცნაირად, მერე კი ისევ მშვიდობა დამყარდა (...)
რას წამოვიწყებ, წარმოდგენა არ მაქვს.

– ვინ იცის, სამოქალაქო მეცნიერება აღარც არსებობს.
ეს არც მადარდებს.
და თუ ტელესკოპთან აღარასდროს დავჯდები (ალბათ, ეს ასეც იქნება)
ის მაინც ცხადია, რომ ამიერიდან, შეუიარაღებელი თვალით
ვარსკვლავების მეტს აღარაფერს დავაკვირდები,
აღარასდროს დავაკვირდები ადამიანთა სახეებს,
არც კვირტებს ხეხილის ტოტებზე და აღარც ღრუბლებს,
როცა გაიბერებიან და მზეს ჩამოეფარებიან –
რადგან ის, რასაც ვარსკვლავები ერთმანეთს უყვებიან,
რის აზრსაც და დანიშნულებასაც ვერასდროს ამოვიცნობ,
ის, რასაც, მანამ ცოცხალი ვარ, ვერც უარვყოფ და ვერც დავადასტურებ,
ის, რაც არ ეხებათ ამ ჭიანჭველისოდენა ადამიანებს (და არც მე)
ის და მხოლოდ ის არის
ჩემი საქმე.

გერმანულიდან თარგმნა მაია ბადრიძემ

Georgian translation: Maja Badridse