Evelyne Noygues 
Translator

on Lyrikline: 10 poems translated

from: albanian to: french

Original

Translation

Kur dashuria jep një shenjë...

albanian | Luljeta Lleshanaku

Ajo futet ne rrjedhën e gjërave me arrogancë,
si heshtja që pason trokitjet e çekiçit të gjyqtarit
gjatë seancës.

Gjithë qenia perkundet, nga puhia me e vogel,
nje are e ardhur gruri
që pret për t’u korrur.

I thua vetes se je e mbrojtur,
se tashmë je vetëm një shpinë
një shpinë e fortë, pa gjoks, pa bark,
pa kërthizë,
(veçanërisht pa kërthizë)
si tavani i qilarit
mbi ushqimet e konservuara për dimër.

Zmbrapsem një moment
e gatshme për t’ia filluar çdo herë nga fillimi
me një paletë te pastër piktori
e një vrimë të errët në mes.

E nis për të disatën herë atë rrugë
fundin e së cilës e njoh mirë,
si prekjen metalike të fishekut, ne xhep,
të cilin, gjatë rrethimit,
ushtari i mirë
e ruan për vete.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

QUAND L’AMOUR FAIT SIGNE…

french

Il se glisse dans le cours de ma vie avec arrogance,
comme le silence qui suit les coups de marteau du juge
durant le procès.

Tout mon être se balance, sous la plus petite brise,
champ devenu blé
à la veille de la récolte.

Je me dis que je suis protégée,
à présent je ne suis qu’une épine dorsale
une colonne vertébrale solide, sans poitrine ni ventre,
sans nombril
(surtout sans nombril)
comme un cellier rempli jusqu’aux voûtes
de denrées entreposées pour l’hiver.

Je reviens un moment sur mes pas
chaque fois prête à repartir à zéro
avec une palette de couleurs propre
percée d’un trou noir en son centre.

J’emprunte pour la énième fois ce chemin
dont la fin m’est bien familière,
comme le toucher métallique de la cartouche, dans une poche,
que le bon soldat,
garde pour lui,
pendant le siège.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

Shah

albanian | Luljeta Lleshanaku

Është vjeshtë. Venat në mermer
bymehen nga shirat.

Varret e të afërmve të mi,
me vetëm katër gisht kohë midis,
të vënë në radhë
si një varg makinash të bllokuara
në kryqëzim me hekurudhën.

Lufta ka marrë fund. Ajo dorezë farkëtari
që i mbante dikur, si gishtat, të gjithë bashkë
është hedhur, e panevojshme, tej.

Jashtë saj, ata janë thjesht ca të panjohur
që presin vetëm trenin të kalojë
në krahun tjetër të rrugës …

Aroma e dheut
të kujton shtëpinë
ku mungon një orë e varur në mur.

Ua pastroj emrat me kujdes në pllaka
Vitet …, si plagë të vogla në gjunjë
Dashurinë …, që tashmë djeg më pak
se një gjemb trëndafili.

Në të hyrë të varrezës
roja luan shah me veten në kabinë.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

JEU D’ÉCHECS

french

C’est l’automne. Les veines du marbre
ont gonflé sous la pluie.

Les tombes des miens,
serrées les unes contre les autres,
en rang
comme des voitures alignées à l’arrêt
à un passage à niveau.

La poigne de fer qui les tenait réunies comme les doigts d’une main
a disparu, inutile, dans un coin.
Le combat est terminé.

Ce sont de simples inconnus
qui attendent juste que le train passe
de l’autre côté de la rue…

L’odeur de la terre
me rappelle ma maison
où une pendule accrochée au mur a disparu.

Je nettoie en douceur les plaques sur les tombes
Les années…, comme une écorchure au genou
L’amour…, qui brûle un peu moins désormais
Que les épines d’une rose.

A l’entrée du cimetière
le gardien solitaire joue aux échecs dans sa guérite.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

Meditim me shkumë në fytyrë

albanian | Luljeta Lleshanaku

Një rruajtje pas pune, e përse duhet?!!
Njëlloj si im atë,
shumë kohë më parë,
para një pasqyre të venitur, plasa-plasa
si një kaçamak i gatuar pa yndyrë.
Edhe ai rruhej, tamam në këtë orë,
më një brisk që rrëshqiste nga lart-poshtë,
duke hapur një shteg të pastër nga tëmthat në mjekër
si fjalët e apostullit. E ndërsa gjuha e mbështjellë kërmill
zbrazte njërën faqe dhe mbushte tjetrën,
e folura e tij më vinte rikoshet përmes xhamit:
“Fuqia e burrit, bir, matet me gjërat që nuk bën.
Pasioni mbahet fshehur, si fruti i rrepës!”

Ishte njëlloj si të thyeje një rregull,
kur unë, vite më vonë
në mëngjes herët, pa zënë punë me dorë
nxirrja ferrën time nga lëkura
duke përdorur fshehtas veglat e tim eti.

Kur dora filloi të më dridhej, unë kërkova një zot,
Nuk qe e vështirë. Njëlloj si të kërkosh një berber, në atë lagje
që e njeh në pëllëmbë të dorës.
Ai nuk e ka zakon të të pyes: “Ç’farë mund të bëj për ty djalosh?”
Kryqi është më i vjetër se njeriu.
Dhe ja, ku jam, pa asnjë prerje,
i ndriçuar nga llamba e hipofizës në zverk.
Një rruajtje e pastër – siç i thoshte im atë – i cili,
kur vdekja erdhi ta merrte,
të merrte fytyrën e tij të parruar prej ditësh
si një grumbull milingonash rreken të përmbysin në vrimë
një kokërr gruri,
mblodhi shuk retinat, siç mbledh shuk pecetën
fëmija,
kur e detyrojnë të ngrihet i pangopur
nga tryeza.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

MÉDITATION GARNIE DE MOUSSE À RASER

french

Pourquoi devrait-on se raser après une journée de travail ?!!
Pareil à mon père,
il y a bien longtemps,
devant un miroir terni, craquelé
tel un gruau de maïs cuisiné sans graisse.
Lui aussi se rasait, tout juste à cette heure-ci,
avec une lame qui glissait de haut en bas,
ouvrant un chemin propre des tempes au menton
comme les prêches d’un apôtre. Sa langue enroulée comme un escargot,
il raclait une joue et savonnait l’autre,
sa voix m’atteignait en cascade par la fenêtre :
« La force d’un homme, mon fils, se mesure par ce qu’il ne fait pas.
La passion reste cachée comme la graine ! ».

C’était un peu comme enfreindre une règle,
quand, des années plus tard
tôt le matin, avant de me mettre au travail,
je souffrais l’enfer à me racler la couenne
avec les lames de mon père à son insu.

Quand ma main commença à trembler, j’ai fait appel à dieu.
Ça n’a pas été difficile. Pas plus que de s’adresser à un barbier, dans ce quartier
que je connaissais comme la paume de ma main.
Le Seigneur n’a pas l’habitude de demander : « Que puis-je faire pour toi, mon garçon ? »
La croix est plus ancienne que l’homme.
Et voilà où j’en suis, sans aucune coupure,
la nuque éclairée par une lumière.
Un rasage impeccable – comme disait mon père – qui,
à l’heure de sa mort,
le visage mangé par une barbe de plusieurs jours
telle une armée de fourmis s’évertuant à faire entrer un grain de blé
dans un trou ,
ferma brutalement ses paupières, comme un enfant réprimandé
quitte la table, encore affamé.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

MESHKUJ

albanian | Luljeta Lleshanaku

Qenia njerëzore është si një gjuhë e vdekur
prej saj mbetet vetëm një shprehje, citim, apo një fjalë e vetme.

Por një baba pa djem është një mutacion;
emri i tij do të qarkulloje nga njëri vesh në tjetrin
përmes një fryme të pastër femërore
i artikuluar si një ëndërr pa konflikt
e vështire për t’u mbajtur mend të nesërmen.

Gjashtë vajza; secila prej lindjeve qe një dështim
si tregtari i arit
që kthehet në shtëpi vetëm me mëndafsh dhe çajëra kurues.

Pa një djalë në familje,
pa një lumë për të derdhur mbeturinat toksike
të zemërimit të tij bardhë e zi.
Pa dikë për të parashikuar luftën në skeletin e kafshëve të shtëpisë
pas darke,
– luftërat, lindjet vdekjet
kur jeta dembeloset në paqe.

Qeliza e tij është një shpellë
me skica naïve prej karboni:
gjahtari kundër bishës, gjahtari kundër natyrës
deri në çastin kur një grua shfaqet afër zjarrit.
Atëherë e tij fuqia zhvendoset nga muskujt
tek sytë
dhe këndi i shigjetës bëhet i paqartë.

Ky është fundi i epokës së akullit
dhe fundi i qartësisë.

Dhe është një sekret që i përthith burrat nga brenda
si Yjet Xhuxha,
duke i transfomuar nga të verdhë, në të bardhë
dhe pastaj … të zinj, një njollë në kozmos.
Pa një djalë për t’ia përcjellë këtë
jo vetë të fshehtën
por artin e vetmisë.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

DES HOMMES

french

L’être humain est tel une langue morte.
Il n’en reste qu’une expression, une citation ou juste un mot.

Mais un père sans fils est un mutant ;
son nom circulera de bouche à oreille
à travers un pur souffle féminin
proféré comme un rêve sans conflit,
difficile de s’en souvenir au réveil.

Six filles ; chacune de ces naissances fut un échec
comme lorsque le marchand d’or
revient à la maison avec de la soie et des herbes médicinales.

Sans un seul fils dans la famille,
sans un seul cours d’eau pour éliminer les éclats toxiques
de sa colère noire et blanche.
Sans personne après dîner pour lire le destin
dans les os des animaux domestiques sacrifiés
- guerres, naissances et morts
quand la vie s’étire paresseuse en temps de paix.
 
Sa cellule est une grotte
couverte de dessins naïfs au crayon :
chasseur bravant les bêtes et la nature
jusqu’au moment où une femme se montre près du feu.
Alors son ardeur se déplace de ses muscles à ses yeux
et la pointe de sa flèche devient indécise.

C’est la fin de l’ère glacière
la fin de toute clarté.

C’est un secret qui aspire les hommes de l’intérieur
comme les Etoiles naines,
les faisant passer du jaune au blanc
puis… au noir, tache interstellaire dans l’univers.
Sans un fils à qui transmettre
pas tant le mystère en soi
que l’art de la solitude.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

NUK ESHTE KOHA PER...

albanian | Luljeta Lleshanaku

Nuk është koha për ndryshime
Dhe me sa mbaj mend unë
asnjëherë nuk ka qenë një kohë e tillë.

Shtëpia frenon. Mbase gjithçka është kaq e rremë.
Gorricat, unazat, … makina e qumështit, … fëmijët e ngecur
si gjilpërat me kokë
në një xhaketë pa jakë tek rrobaqepësi
që pret për një tjetër provë …

Zakonisht, hemofilia dhe nevoja për ndryshim
trashëgohet në linjë mashkullore.
Burrat mund t’i njohësh vetëm në profil
(si monedhën romake me kokën e Cezarit),
me shikim të ngulur drejt humbjes.

Kurse gratë janë ato,
që nuk harrojnë të ndezin llambën e verandës në mbrëmje
rrethuar nga mushkonjat,
me bindjen se pavarësisht se si,
çfarë është shkruar për të ndodhur, do të ndodhë.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

IL N’EST PAS TEMPS DE…

french

Le temps du changement n’est pas venu.
Autant que je m’en souvienne
cela n’a jamais été.

La maison vit au ralenti. Peut-être quelque chose sonne terriblement faux.
Les poires sauvages, les anneaux de mariage, … la camionnette du laitier, …
les enfants figés comme des épingles à tête
sur une veste sans col chez le tailleur dans l’attente d’un nouvel essayage…

D’habitude, le besoin de changement se transmet comme l’hémophilie
par la lignée paternelle.
Tu reconnais les hommes rien que par leur profil
(comme les pièces romaines à l’époque de César),
le regard figé tourné vers la débâcle.

Mais les femmes, elles,
n’oublient pas le soir d’allumer dans la véranda la lampe couverte de moustiques,
convaincues que peu importe comment,
ce qui est écrit arrivera.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

E HENA NE SHTATE DITE

albanian | Luljeta Lleshanaku

I.

Në mes je i shpëtuar – thoshnin latinët.
Mbulesa e qëndisur në mesin e tryezës.
Tryeza në mesin e qilimit.
Qilimi në mesin e dhomës.
Dhoma në mesin e shtëpisë.
Shtëpia në mesin e bllokut.
Blloku në mesin e qytetit.
Qyteti në mesin e hartës.
Harta në mesin e dërrasës së zezë.
Dhe dërrasa e zezë.
Në mesin e hiçit.

Lola është një engjëll. Balli i saj nuk është rritur që kur ishte
tetë vjeç, për të ruajtur të njejtën qendër graviteti. Dhe ajo pëlqen skajet,
qoshet
pavarësisht se veten e gjen gjithmonë në mes të një autobusi
kur njerëzit turren drejt hyrjes dhe daljes.

Fqinjët e mi janë njerëz të pashkollë,
nuk kanë dëgjuar asgjë për estetikën,
dhe zor se kanë lexuar gjë mbi boshtin, simetrinë dhe të
vërtetën absolute.

Por, ata lëshohen instiktivisht drejt mesit
ashtu si koka e burrit lëshohet krejtësisht në prehrin e gruas,
që me një palë gërshërë, pabesisht, deri nesër
do ta bëjë atë më të prekshëm se kurrë.

II.

Lodrat e prishura ishin argëtimi im.
Zebra, karroca kineze e akullores me kurdisje,
që im atë m’i solli dhuratë për Vit të Ri,
asgjë nuk vlenin
ishin si torta me kremin e lëpirë fshehtas në kuzhinë
derisa diçka metalike u thyhej përbrenda
dhe hidheshin tej të panevojshme …
Atëherë ua hapja barqet, ingranazhet mikroskopikë, bateritë
pa e ditur se kisha bërë hapin tim të parë drejt të kuptuarit,
si liri nga funksioni.

Kur për herë të parë pashë një pikturë të vërtetë,
bëra disa hapa mbrapa, instiktivisht, me thembra,
po zgjidhja pikën e vdekjes,
nga ku mund të hyja në brendinë e gjërave.

Ndërsa me njerëzit ishte tjetër gjë,
ata i ndërtova vetë. Njerëzit i desha,
qëllimisht jo deri në fund. Asnjëri prej tyre
nuk preku tavanin e kaltër me kokë,
si shtëpitë e lëna në mes, me një plasmas në vend të çatisë
kur sapo ka filluar vjeshta e lagësht e të kuptuarit.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

LE LUNDI EN SEPT JOURS

french

I.

Le plus sûr chemin passe par le milieu – disaient les Latins.
La nappe brodée au milieu de la table.
La table au milieu du tapis.
Le tapis au milieu de la pièce.
La pièce au milieu de la maison.
La maison au milieu du quartier.
Le quartier au milieu de la ville.
La ville au milieu de la carte.
La carte au milieu du tableau.
Et le tableau noir.
Au milieu de nulle part.

Lola est un ange. Son front n’a pas grandi depuis ses huit ans,
elle a gardé le même centre de gravité. Elle aime les extrémités et les recoins,
même si elle se retrouve toujours au milieu dans l’autobus
quand les voyageurs se bousculent pour descendre ou monter.


Mes voisins ne sont pas allés à l’école,
ils n’ont jamais entendu parler d’esthétique,
à peine ont-ils lu quelque chose sur les figures géométriques et
la vérité universelle.

Mais ils se dirigent spontanément vers le milieu
comme la tête de l’homme bascule sur le giron de la femme,
qui, par traîtrise, avec une paire de ciseaux
le rendra plus vulnérable que jamais
avant la fin de la nuit.


II.

Les jouets cassés étaient mes préférés.
Zèbre, voiture Made in China avec leur clé mécanique.
Mon père me les avait offerts pour le Nouvel An,
rien de bien cher
-ils étaient comme ces gâteaux à la crème dont on se régalait, en cachette, à la cuisine-
jusqu’à ce qu’une pièce métallique se casse à l’intérieur
et qu’on les jette avec les objets inutiles…
Alors je leur ouvrais le ventre, à la découverte des engrenages microscopiques et des piles,
sans savoir que c’était là mon premier pas vers la compréhension,
comme affranchi de tout rouage.

La première fois où j’ai vu un vrai tableau,
instinctivement, j’ai fait marche arrière sur les talons,
pour me trouver au point zéro,
là où je pourrais entrer à l’intérieur des choses.

C’était une autre histoire avec les hommes,
je les ai façonnés moi-même. Je les aimais, mais
à moitié sciemment. Aucun d’eux jamais
n’a touché de sa tête mon plafond bleu ciel,
comme dans ces maisons inachevées, recouvertes d’une bâche en plastique à la place du toit,
juste au début de l’automne pluvieux de la compréhension.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

ME FATIN E SHKRUAR NË FYTYRË

albanian | Luljeta Lleshanaku

Shoku im i bangës në shkollën fillore
kishte gishta blu, buzët blu dhe një vrimë të pariparueshme blu në zemër.
I shënuar me vdekje. I padukshëm. Ai vetëm ruante rrobat
i ulur mbi një gur, jashtë fushës së lojës,
asaj alkimie djerse dhe pluhuri.

I shënuari për të qenë mbret
është i ftohtë, i gatshëm për një rënie të lire,
i lindur parakohe nga një mitër e palumtur.

Gruaja flokëkuqe që pret përnatë burrin e pirë
do të vazhdojë ta presë kështu edhe njëqind vjet.
Nuk është faji i alkoolit. Ajo ka pritjen t’vulosur në fytyrë.
Dhe ai ndodhet krejt rastësisht në këtë akt
sa spektatori i rastit
që shiu e futi nga rruga në sallë.

Po kështu nuk është faji i luftës që i merr jetën djaloshit
me sy të trishtë. Ai ishte i prerë për listat e rekrutimit.
Melankolia është arsenali bazë i ushtrive.

Kurse ai që është vulosur me mbijetesë
do të vazhdojë të ushqehet me këlyshët e tij, si ariu polar,
pa e marrë kurrë vesh se moti është ngrohur.

Te gjithë të mbyllur si teoremat. Qielli i tyre
është një shtëpi e marrë me qera,
ku nuk mund të ngulësh as edhe një gozhdë më tepër.

Në pritje të një një urdhëri të dytë,
të cilin do ta injorojnë gjithsesi,
me krahët lidhur pas lopatave dhe veshët zënë më dyllë,
si njerëzit e Odiseut, në shtegun e sirenave.

© Luljeta Lleshanaku
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

UN VISAGE MARQUÉ PAR LE DESTIN

french

A l’école primaire mon camarade 
avait les lèvres et les doigts bleus et au cœur un trou indigo irréparable. 
Marqué à mort. Signe invisible. Réduit à garder nos vêtements 
assis sur une pierre, à l’écart du terrain de jeu, 
mélange de sueur et de poussière.
 
Destiné à être roi
il garde son sang-froid, prêt pour le grand saut,
prématuré né dans un ventre funeste.
 
La femme rousse qui attend chaque nuit son mari éméché
va continuer à patienter ainsi cent ans encore. 
Ce n’est pas la faute de l’alcool. Son visage est marqué du sceau de l’attente.
Lui, se trouve là tout à fait par hasard,
spectateur occasionnel 
que la pluie a poussé à s’abriter.
 
Et ce n’est pas non plus la faute de la guerre qui a fauché la vie d’un jeune garçon
aux yeux tristes. Tiré au sort sur la liste des recrues.
La mélancolie fait partie du paquetage dans les armées.
 
Mais celui dont le destin est de survivre
continuera à se nourrir de sa progéniture, comme l’ours polaire,
sans jamais comprendre que le climat s’est réchauffé.
 
Tous aussi fermés qu’un théorème. Leur ciel 
est une maison en location,
où il est interdit de planter un seul clou.
 
Dans l’attente d’un nouvel ordre,
auquel ils resteront sourds,
les bras ligotés aux rames de l’embarcation et les oreilles bouchées par de la cire,
comme les compagnons d’Ulysse, sur le chemin des sirènes.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

REALITETE VERTIKALE

albanian | Luljeta Lleshanaku

Të vazhduarit, në rastin tim, nuk është zgjedhje por detyrim
qëkur tri breza zgjohen njeherazi brenda meje.

I pari është një fëmijë i plakur; im atë.
Fatin dhe veshjet i zgjedh gjithmone nje numër më të vogël.

E pastaj gjyshi. Në kohën e tij nuk njihej fjala “diagnozë”,
ai thjesht vdiq nga dëshpërimi gjashtë muaj pas së shoqes
E pa humbur kohe, mbi trypat e tyre
komuniteti ndërtoi nje punishte uniformash prej doku.

E stergjyshi. Nese ka ekzistuar nje i tille
une nuk ia di as emrin, ketu kujtesa pëson hiatus,
– prejardhja fshatare e prerë si thonjtë e fortë
e te zverdhur. nga puna ne arë.
Te tre perkulen si një pyll sipër meje
e me diktojne se cfare duhet te bëj
e çfare nuk duhet.

Sapo degjove prej meje nje te tillë “mirëmëngjes”
si e dale prej nje elefanti me putra mbi piano
apo prej shqepjeve te xhaketes se im eti.

Ata nuk po orvaten te ndryshojne ndonje gjë
e as te kundervihen; ndjehen te freskët
ashtu te larë me sapunin e lirë të perkohësisë.

Ata thjesht e riprekin boten permes meje
si me nje palë doreza plastike
për të ruajtur të paprekur shkakun
në vendin e krimit.

© Luljeta Lleshanaku
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

RÉALITES VERTICALES

french

Transmettre, dans mon cas, n’est pas un choix mais un devoir
depuis que trois générations se réveillent simultanément en moi.
 
Mon père, le premier, est un vieil enfant.
Il choisit toujours son destin et ses tenues d’une taille en dessous.
 
Puis vient mon grand-père. A son époque, le mot « diagnostic » n’existait pas.
Il est tout simplement mort de désespoir six mois après sa femme.
Sans perdre de temps, au-dessus de leurs dépouilles,
les voisins ont bâti un atelier de couture pour des vêtements de travail.
 
Mon arrière-grand-père. S’il a véritablement existé
je ne connais même pas son nom, ici ma mémoire est ébréchée,
-ses origines paysannes sont comme des ongles épais
et jaunis par le travail de la terre.
Tous les trois se penchent sur moi comme les arbres d’une forêt.
Ils me dictent ce que je dois faire 
ou ne pas faire.
 
A peine ai-je lancé une espèce de « Bonjour »
comme sorti d’un éléphant dans un magasin de porcelaine 
ou par les échancrures de la veste décousue de mon père.
 
Ils n’essaient pas de changer quoi que ce soit 
ni de me contredire ;  ils se sentent frais
le corps ainsi lavé avec un éphémère savon bon marché.
 
Ils renouent simplement avec notre monde grâce à moi
avec une sorte de gant en latex
pour garder intacts les indices 
sur la scène du crime.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

LAJME TE VONUARA

albanian | Luljeta Lleshanaku

Në fshatin midis maleve, lajmi vjen një muaj me vonesë.
Gjate rrugës pafajësohet: ai që vdiq shkoi doemos në parajsë,
e një grusht shteti “është vullneti i zotit”.

Përroi mbyt vetminë me vetmi. Imagjinata është rrëshirë
që të mbron nga trupi.  Përndryshe, pylli i rëndë i gështenjave dhe burrat e dehur,
gdhihen me shpatulla të ftohta ngjeshur pas murit.

Vajzat preferojnë martesat larg
për të lënë prapa, të paprekur,
bustin e pesëmbëdhjetëvjeçares.

Dhe përtej pesë fshatrave vijnë nuset,
nuset që do të lindin femijë- profetë
midis sanës dhe kashtës në plevicë. Ah, desha të them
vetëm njëri prej tyre do të jetë profet;
të tjerët do të praktikohen për të gjuajtur me gurë
(kjo është gjithashtu pjesë e profecisë).

Në një mesditë vjeshte si kjo,
ata do të dalin nga shkolla si një tufë e trazuar sorrash prej erës se gjakut,
per t’iu vënë pas makines- rrangallë të postës
deri në kthesë, kur ajo të zhbëhet në pluhur.

E pastaj do të shkojnë të vjedhin dardhët e egra në “oborrin e kurvës”
Askush nuk i ndalon. “Grua me dy burra… hak e ka!”
Midis dardhëve të egra në çantë- një roman,
me porosinë për t’u mbajtur mirë. Një “Ana Kareninë”
që do të lexohet me padurim duke filluar nga faqja e fundit,
e pastër dhe e fisnikëruar si një lajm i vonuar.

© Luljeta Lleshanaku
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

NOUVELLES TARDIVES

french

Au village encerclé de montagnes, les nouvelles arrivent avec un mois de retard.
En chemin on excuse le défunt : il va sûrement au paradis,
 véritable coup d’État : « C’est la volonté de dieu ».
 
Le ruisseau noie la solitude par la solitude. L’imagination est la sève
qui te protège de ton corps. Sans quoi, la forêt de châtaigniers et les hommes ivres
se réveillent à l’aube le dos glacé.
 
Les jeunes filles préfèrent se marier au loin,
pour laisser derrière elles, intact,
le port superbe de leurs quinze ans.
 
De jeunes mariées viennent d’autres villages,
elles donnent naissance à des enfants prophètes,
dessus le foin et la paille de la grange. Ah, voulais-je dire
un seul d’entre eux sera prophète ;
les autres s’exerceront à lui jeter des pierres
(cela fait aussi partie de la prophétie).
 
A la mi-journée d’un automne comme celui-ci,
ils sortiront de l’école tels un vol de corbeaux troublés par l’odeur du sang,
pour accompagner la voiture bringuebalante du facteur 
jusqu’au tournant, où elle disparaîtra dans un nuage de poussière.
 
Ensuite ils iront voler des poires sauvages dans « le jardin de la putain du village ».
Personne ne les arrête. « Une femme avec deux hommes… Bien fait ! »
Entre les poires sauvages dans le sac – un roman,
qu’il faut à tout prix protéger. Une « Anna Karenine »
qui sera lue avec impatience en commençant par la dernière page,
pure et sublimée comme une nouvelle tardive.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020

MISTERI I LUTJEVE

albanian | Luljeta Lleshanaku

Në familjen time
lutjet bëheshin fshehtas
me zë të ulët, me një hundë të skuqur nën jorgan,
gati mërmëritje,
me një psherëtimë në fillim dhe fund
të hollë, e të pastër si një garzë.

Përreth shtëpisë,
kishte vetëm një palë shkallë për t’u ngjitur
ato të drunjtat, të mbështetura gjithë vitin pas murit,
për riparimin e tjegullave në gusht para shirave.
Në vend të engjëjve,
hipnin e zbritnin burra
që vuanin nga shiatiku.

Ata luteshin duke u shikuar sy më sy me Të,
si në një marrëveshje kryezotësh
duke kërkuar nje shtyrje afati.

“Zot, me jep forcë!” e asgjë më shumë,
se ishin pasardhësit e Esaut,
të bekuar, me të vetmen gjë që mbeti prej Jakobit,
– shpatën.

Në shtëpinë time
lutja ishte një dobësi,
që nuk përflitej kurrë,
si të bërit dashuri.
Dhe njësoj si të bërit dashuri
pasohej nga nata e frikshme e trupit.

© Luljeta Lleshanaku
from: Fëmijet e natyrës
Tirana: ombra GVG, 2006
Audio production: Literaturwerkstatt Berlin, 2013

LE MYSTÈRE DES PRIÈRES

french

Dans ma famille
on priait en cachette
à voix basse, le nez rougi sous l’édredon,
dans un murmure,
avec un soupir au début et un autre à la fin,
léger et pur comme un voile.
 
A l’extérieur de la maison,
il n’y avait qu’une échelle en bois,
de celles appuyées toute l’année à un mur,
pour réparer les tuiles en août avant les pluies.
A la place des anges,
y montaient et en descendaient
des hommes qui souffraient de lumbago.
 
Ils priaient en Le regardant dans les yeux,
comme au terme d’un accord entre souverains
cherchant un sursis.
 
« Mon Dieu, donne-moi la force ! » et rien de plus,
car, bénis, ils descendaient d’Isaïe,
n’ayant hérité de Jacob,
sinon son épée.
 
A la maison
prier était une faiblesse,
dont on ne parlait jamais,
comme de faire l’amour.
Et ce passage à l’acte était suivi
la nuit, d'une obscure angoisse physique.

Traduit de l’albanais par Evelyne Noygues © 2020