Anna Amber-Monta
polish
Yhtenä vuonna myöhään syksyllä,
kun asuin vanhaan kaupunginmuuriin upotetussa talossa, näin portaikkoni ikkunoista harmaatukkaisen miehen pöydän ääressä. Ikkunasta näkyi hänen olohuoneeseensa, hänellä oli kotkannenäinen profiili ja hän siirteli shakkinappuloita ilman näkyvää vastustajaa. Kepeän kodikkaasti. Marraskuu ylitti minut hitaasti, palelin ja kaipasin kotiin.
Aamupäivällä lämpenin auringossa. Avasin ikkunaluukut ja yritin koota aurinkoa kivisiin huoneisiin, join kahvin kattoterassilla ja katsoin laakson yli metsäiselle rinteelle. Haikaroista oli iloa kun ne ilmaantuivat latvojen keskellä näkyviin, lehahtivat oksalta toiselle ja huusivat karhealla äänellään. Ilman ylpeyttä.
Kun katsoin metsää, siirryin sinne miniatyyrinä. Tunsin että minun pitäisi seurata pientä hahmoani, mutta väsymys ja jokin nimettömämpi, jokin sen esti. Älkää lähtekö. Viekää se pitemmälle. Marraskuu oli pitkä ja kylmä, kävelyretket haikeita. Aurinko kuitenkin vielä lehtien kerroksissa ja virtaavan veden pinnalla lämmin, kuin olisimme olleet yhtä aikaa useissa vuodenajoissa. Kun kuljin rinteillä ja ylävirtaan vesiputoukselle, näin tämän ja paljon muuta sellaista, mitä voi kuvitelmissa tutkia. Ihmetyksellä. Ajatuksen päästä.
Arkielämä vanhassa kaupungissa vaati tietenkin, että oli mentävä ostamaan syötävää. Tein pitkiä ostosmatkoja ja hankin öljyä yhdestä, leipää toisesta, vihanneksia kolmannesta ja juustoa viimeisestä, lähimmästä kaupasta. Siellä tapasin toisinaan kotkannenäisen naapurini ja hän auttoi minua juuston valinnassa. Vahvistimme lupauksen siitä, että kävisin hänen luonaan ennen kuun loppua. Epäilin sitä silti.
Avatkaa pää, haudatkaa ääni; yksinolo vapauttaa ihmisessä virtauksen, jota saattaa olla mahdollista suunnata. Yksin, hetken ajan. Joskus luovuttamisen keskelle ilmestyy hahmo, joka kasvattaa ympärilleen metsän, ja silloin tajuaa jo kulkeneensa siellä ennen kuin kuva sammuu. Nyt muistot ovat avoinna myös tästä maailmasta toisiin. Eräänä iltapäivänä naapuri esitti kutsun täsmennetysti: tulisinko hänen luokseen teelle huomisiltana.
Menin hänen ovelleen ja soitin kelloa, ja hän toivotti minut tervetulleeksi portaita ylös. Hänen kotinsa oli kaunis ja lämmin, siellä paloi takassa valkea ja ruskeat kirjat hehkuivat kylki kyljessä. Hän tarjosi minestronekeittoa ja sen jälkeen söimme tuomani suklaakeksit. Istuimme takkatulen ääreen juomaan teetä. Hän kertoi minulle elämästään ja juuristaan pohjoisessa sekä työstään, jossa esimerkiksi kivet olivat tärkeitä. Ne olivat maalausten aiheita ja maamerkkejä, joiden avulla erilaiset seudut voi palauttaa mieleen.
Neuvokaa itseänne tunnollisesti. Joskus tapahtuu niin, että äskettäin tavatulle ihmiselle on mahdollista kertoa itsestään arkailematta ja vahvistamatta mitään. Persoona vain kiertyy esiin kuin saniaisten lehdet, ja keskustelu kulkee niiden seassa. Otaksukaa itsenne. Lähtiessäni hän näytti buddhan patsasta ikkunalla ja kertoi sytyttävänsä sen viereen kaksi kynttilää minua varten, jotta näkisin ne ikkunastani ja muistaisin häntä.
Sytytin omaan ikkunaani kynttilän vastaukseksi. Käyttäkää selvänäköisyyttänne. Tein sen arkaillen, ja piilouduin syvemmälle kiviseen taloon; vielä muutama päivä, laakson vihreys ja lehtopöllöjen huudot öisin, ja sitten olisi aika lähteä kotiin.
From: Aallonmurtaja
Helsinki: Otava, 2011
Audio production: Petri Hellgren, Kirjasto 10
Pewnego roku późną jesienią,
gdy mieszkałam w domu wtulonym w stare mury miasta, zobaczyłam z okien mężczyznę o siwych włosach siedzącego przy stole. Z okna widać było jego duży pokój. Mężczyzna o orlim profilu przesuwał pionki szachowe bez widocznego rywala. Bezwiednie, swojsko. Listopad zaskoczył mnie z wolna, ziębłam i tęskniłam za domem.
Rankiem wygrzewałam się w słońcu. Odsłoniłam zasłony w oknie i próbowałam nałapać słońca w kamienne pokoje, piłam kawę na tarasie na dachu i wpatrywałam się w dal w leśne wzgórze ponad doliną. Bociany cieszyły swym widokiem, gdy pojawiały się nad czubkami drzew, przeskakiwały z gałęzi na gałąź i klekotały swym krzykliwym głosem. Bez dumy.
Gdy patrzyłam w las, przemieszczałam się tam w postaci swojej miniaturki. Czułam, że muszę śledzić moją małą istotę, lecz zmęczenie i coś nienazwanego jakoś to przerwało. Nie odjeżdżajcie. Nieście mnie dalej. Listopad był długi i zimny, spacery nostalgiczne. Słońce jednak ciepłe w piętrach liści i na powierzchni płynącej wody, zupełnie jakbyśmy byli jednocześnie w wielu porach roku. Gdy przemieszczałam się wśród wzgórz i w kierunku małego wodospadu, widziałam to wszystko i wiele innych podobnych rzeczy, które można odnaleźć w wyobraźni. Zdziwieniem. Na skraju myśli.
Życie codziennie w starym mieście wymagało jednak wybierania się po jedzenie. Robiłam długie wyprawy po żywność: kupowałam olej z jednego pobliskiego sklepu, z drugiego chleb, warzywa z trzeciego, a z ostatniego ser. Tam też spotkałam orlego sąsiada, który pomógł mi w wyborze sera. Uzgodniliśmy, że jeszcze pod koniec miesiąca pójdę do niego. Miałam jednak wątpliwości.
Otwórzcie umysły, pogrzebcie głos; bycie samemu uwalnia w człowieku strumień, którym można właściwie pokierować. Samemu, przez chwilę. Czasem w chwili poddania jawi się postać, która sadzi wokół siebie las, i wtedy pojmuje się, że już się tam jest, zanim obraz zniknie. Teraz wspomnienia są otwarte i przechodzą z tych jednych światów do drugich. Pewnego wieczoru sąsiad sprecyzował zaproszenie: czy przyszłabym na herbatę jutro wieczorem.
Podeszłam do jego drzwi i zadzwoniłam, a on zaprosił mnie na górę. Jego dom był ładny i ciepły, w kominku się paliło, a brązowe książki mieniły się jedna przy drugiej. Podał zupę minestrone, a potem zjedliśmy przyniesione przeze mnie czekoladowe ciastka. Usiedliśmy przy ogniu kominka by napić się herbaty. Opowiedział mi o swoim życiu, o swoich północnych korzeniach i o swojej pracy, w której na przykład kamienie były ważne. Były one tematami obrazów i odnośnikami, dzięki którym poszczególne miejsca powracały w pamięci.
Sumiennie udzielajcie sobie rad. Czasami dzieje się tak, że z ledwo co poznanym człowiekiem można rozmawiać o sobie bez zawahań i bez potwierdzeń. Osoba kręci się jak liście paproci, a rozmowa toczy się pośród nich. Przypuszczajcie. Gdy wychodziłam, pokazał mi posążek buddy na oknie i powiedział, że zapali przy nim dla mnie dwie świece, tak, bym widziała je ze swojego okna i pamiętała o nim.
W odpowiedzi zapaliłam świecę w swoim oknie. Bądźcie dalekowzroczni. Zrobiłam to z zawahaniem i ukryłam się głeboko w kamiennym domu; jeszcze przez parę dni, zieleń doliny, nocne pohukiwanie puszczyków i potem byłby czas pojechać do domu.