Wisława Szymborska

Darwin.
Angeblich las er zur Entspannung Romane.
Doch er stellte Ansprüche:
Sie durften nicht traurig enden.
Wenn er auf einen traurigen stieß,
warf er ihn wütend ins Feuer.

Ob’s stimmt oder nicht –
ich glaub es gern.

Sein Geist durchmaß so viele Gebiete und Zeiten,
er sah sich so viele ausgestorbene Gattungen an,
Triumphe der Stärkeren über die Schwächeren,
so viele Überlebensversuche,
früher oder später vergeblich,
daß er sich zumindest von der Fiktion
und ihrer Mikroskala
mit Recht ein Happy-End erhoffte.

Also unbedingt: ein Lichtstrahl hinter den Wolken,
die Geliebten wieder vereint, die Familien versöhnt,
die Zweifel zerstreut, die Treue belohnt,
das Vermögen zurückgewonnen, die Schätze ausgegraben,
die Nachbarn zerknirscht über ihre Sturheit,
der gute Name wiederhergestellt, die Habgier beschämt,
die alten Jungfern an ehrbare Pastoren vergeben,
die Intriganten auf die andere Halbkugel verbannt,
die Dokumentenfälscher von der Treppe gestoßen,
die Mädchenverführer auf dem Weg zum Altar,
die Waisen in Obhut, die Witwen beruhigt,
der Hochmut ganz klein, die Wunden verheilt,
die verlorenen Söhne an den Tisch gebeten,
der bittere Kelch ins Meer geleert,
die Taschentücher naß von Freudentränen,
allgemeines Singen und Musizieren,
und das Hündchen Fido,
schon im ersten Kapitel verschwunden –
möge es wieder durchs Haus laufen
und fröhlich bellen.

Дарвін
для адпачынку, здаецца, пачытваў раманы.
Толькі з адной вымогай: яны
не маглі заканчвацца сумна.
Калі ж трапляўся такі,
ён разьюшана кідаў яго ў агонь.

Праўда? Няпраўда?
Мне хочацца гэтаму верыць.

Зьведаўшы розумам столькі часоў і прастораў,
дасьледаваўшы столькі вымерлых відаў,
так шмат перамогаў мацнейшага над слабейшым,
які намагаўся выжыць, але раней ці пазьней
усе намаганьні ішлі на глум, –
прынамсі ад літаратуры,
у ейных родах і відах,
меў права чакаць хэпі-энду.

Каб неадменна: праменьчык сьвятла з-за хмараў,
каханыя зноўку разам, варожыя сем’і ў згодзе,
кожны сумнеў разьвеяны, вернасьць узнагароджаная,
спадчына продкаў вернутая, дзедаў скарб адкапаны,
суседзі шчыра пакаяліся ў ліхадзействах,
добрая слава адноўленая, хцівыя прысаромленыя,
дзева старая – замужам за дабрачынным пастарам,
а інтрыган сасланы на іншы канец зямлі,
хто падрабляў дакумэнты – спушчаны зь лесьвіцы,
хто спакушаў дзяўчатак – бегма бяжыць пад вянец,
сіроты знайшлі бацькоў, а ўдовы – мужоў,
пакараны пыхлівец, раны загоеныя,
марнатраўных сыноў запрашаюць за стол,
келіх гаркоты выліты ў мора,
аж насоўкі прамоклі ад сьлёз паяднаньня,
усе сьпяваюць і танчаць,
нават сабачка Фідо,
згублены ў першым разьдзеле,
зноў бегае па ўсім доме
з радасным брэхам.

Darwin.
För att få lite andrum lär han ha läst romaner.
Men han har sina krav:
de fick inte sluta olyckligt.
Råkade han på en sådan
kastade han den i vredesmod i brasan.

Sant eller osant,
jag vill gärna tro det.

I tanken befor han så många vidder och tider
och hade sett så många utdöda arter,
sådana segrar för de starka över de svaga,
så många överlevnadsförsök
som förr eller senare gått om intet
att han åtminstone av fiktionen
och dess mikroperspektiv
hade rätt att vänta sig en happy end.

Alltså, ofrånkomligen: en solstråle bak mörka moln,
älskande par som återförenas, släkter som förlikas,
tvivel som skingras , trohet som för sin belöning,
egendomar som återskänks, skatter som grävs upp,
grannar som ångrar sin oresonlighet,
det goda namnet återupprättat, girigheten får stå med skammen,
gamla fröknar gifts bort med rekorderliga pastorer,
intrigmakare förpassas till andra halvklotet,
dokumentförfalskare kastas utför trappan,
förförare av jungfrur tvingas till altaret,
föräldralösa barn tas om hand, änketårar torkas,
övermodet förödmjukas, såren läks,
de förlorade sönerna bjuds till bords,
bitterhetens kalk töms i havet,
näsdukar väts av försoningstårar,
allmänt sjungande och musicerande,
och vovven Fido,
försvunnen i första kapitlet,
skall dyka upp i det sista
och gläfsa glatt.

Darwin.
Olevat lugenud lõõgastuseks romaane.
Aga tal oli üks nõudmine:
need ei tohtinud olla õnnetu lõpuga.
Kui sattus sellisele,
heitis raamatu raevunult tulle.

On see tõsi või mitte,
aga ma usun seda meeleldi.

Kui on mõistusega mõõdetud nii palju aega ja ruumi,
kui on nähtud nii mitmeid väljasurnud liike,
tugevate triumfi nõrgemate üle,
nii palju katseid kestma jääda,
varem või hiljem asjatuid,
siis vähemalt
ilukirjanduselt
on õigus oodata happy end’i.

Niisiis ilmtingimata: päikesekiir pilve tagant,
armastajad jälle koos, suguvõsad leppinud,
kahtlused hajutatud, truudus pärjatud,
varandused tagasi saadud, aarded üles kaevatud,
naabrid kahetsemas oma kangekaelsust,
hea nimi taastatud, ahnust häbenetakse,
vanatüdrukud saanud mehele väärikatele pastoritele,
intrigaanid saadetud teisele poolkerale,
dokumentide võltsijad heidetud trepist alla,
neitsite võrgutajad ruttamas altari ette,
orvud hoole all, lesed leidnud hingerahu,
ülbus maha surutud, haavad armistunud,
kadunud pojad kutsutud lauda,
kibedusekarikas valatud merre,
taskurätid niisked leppimisepisaratest,
üleüldine laul ja musitseerimine,
ning kutsuke Fido,
kes esimeses peatükis eksis ära,
las jookseb jälle koju
ja haugub rõõmsalt.

Darvin.
Navodno je radi predaha čitao romane.
Ali imao je zahtjeve:
nisu se mogli završavati tužno.
Ako bi naišao na takav,
bijesno bi ga bacao u vatru.

Istina, neistina –
ja rado u to vjerujem.

Premjeravajući umom tolika područja i vremena
nagledao se tolikih izumrlih vrsta,
takvih trijumfa jačih nad slabijima,
tolikih pokušaja opstanka,
prije ili kasnije uzaludnih,
da je makar od fikcije
i njene mikroskale
imao pravo očekivati happy end.

Dakle, obvezatno: zraka sunca iza oblaka,
ljubavnici opet skupa, obitelji izmirene,
sumnje otklonjene, vjernost nagrađena,
imeci ponovo stečeni, blaga otkopana,
susjedi žale zbog svoje tvrdoglavosti,
dobar glas vraćen, pohlepa postiđena,
usidjelice poudane za vrle pastore,
spletkaroši protjerani na drugu hemisferu,
krivotvoritelji dokumenata gurnuti niz stube,
zavodnici djevica u trku ka oltaru,
siročad usvojena, udovice zbrinute,
oholost ponižena, rane zarasle,
sinovi razmetni pozvani za stol,
čaša žuči izljevena u more,
maramice mokre od suza pomirenja,
opće pjevanje i muziciranje,
a psić Fido,
izgubljen još u prvom poglavlju,
nek opet trči po kući
i laje radosno.

Дарвин.
Для отдохновения якобы читал романы.
Однако терпеть не мог,
если они кончались печально.
Когда ему такой попадался,
яростно швырял его в камин.

Правда, неправда —
а я склонна верить.

Обозрев разумом столько пространств и времен,
наглядевшись стольких вымерших видов,
таких триумфов сильных над слабыми,
такой уймы попыток просуществовать,
уже с начала или в результате напрасных,
что хотя бы от вымысла
с его микромасштабом
имел право ожидать хеппи-энда.

То есть обязательно: лучик из-за туч,
любовники снова вместе, семьи помирились,
сомнения рассеяны, верность вознаграждена,
ценности откопаны, состояния возвращены,
соседи сожалеют о своем ожесточении,
доброе имя восстановлено, алчность устыжена,
старые девы выданы за почтенных пасторов,
интриганы сосланы в другое полушарие,
подделыватели документов спущены с лестниц,
соблазнители девиц спешат к алтарям,
вдовы утешены, сироты не брошены,
гордыня смирена, раны обихожены,
блудные сыновья позваны к столу,
горькая чаша выплеснута в море,
платки мокры от слез примиренья,
повсюду ликованье — музыка и пенье,
а собачка Фидо,
потерявшаяся еще в первой главе,
пускай опять бегает по дому
и радостно тявкает.

Darwin.
Ao que parece lia romances para descontrair.
Mas tinha as suas exigências:
não podiam ter um final triste.
Se calhava ler um desses,
em fúria o atirava para a lareira.

Verdade ou não –
estou pronta para acreditar.

Alcançando mentalmente tantos espaços e tempos
estava tão saturado de espécies extintas,
do triunfo dos fortes sobre os fracos,
das muitas tentativas de sobrevivência,
mais cedo ou mais tarde em vão,
que, pelo menos, da ficção
e do seu micromundo
tinha o direito de exigir um happy end.

Logo, eram obrigatórios: um raio por entre as nuvens,
os amantes de novo juntos, as famílias reconciliadas,
as dúvidas dissipadas, a fidelidade premiada,
as fortunas recuperadas, os tesouros desenterrados,
os vizinhos arrependidos da sua obstinação
o bom nome restituído, a ganância vexada,
as solteironas casadas com dignos pastores,
os intriguistas banidos para o outro hemisfério,
os falsificadores de documentos atirados das escadas,
os sedutores de virgens a correr para o altar,
os órfãos acolhidos, as viúvas reconfortadas,
o orgulho rebaixado, as feridas saradas,
os filhos pródigos convidados para a mesa,
o cálice da amargura derramado no mar,
os lencinhos molhados com lágrimas felizes,
de um modo geral, festas e bolos
e o canito Fido,
desaparecido no primeiro capítulo,
corre e ladra alegre pela casa
no último.

Darwin.
Las ter verpozing naar het schijnt romans.
Maar hij had zo zijn eisen:
ze mochten niet triest eindigen.
Las hij er zo een,
dan smeet hij deze woedend in het vuur.

Waar of niet waar –
ik geloof het graag.

Met zijn verstand zoveel terreinen en tijden doorkruisend
had hij zo veel uitgestorven soorten waargenomen,
zo veel triomfen van sterkeren over zwakkeren,
zo veel pogingen tot overleven
die vroeger of later vergeefs bleken,
dat hij tenminste van de fictie
en haar microschaal
het recht had een happy end te verwachten.

En dus beslist: een zonnestraaltje vanachter de wolken,
geliefden weer samen, geslachten verzoend,
twijfels verdreven, trouw beloond,
vermogens herkregen, schatten opgegraven,
buren die hun koppigheid betreuren,
hun goede naam in ere hersteld, hebberigheid beschaamd,
oude vrijsters uitgehuwelijkt aan eerbiedwaardige dominees,
intriganten verbannen naar het andere halfrond,
documentenvervalsers van de trappen gegooid,
verleiders van maagden haastig naar het altaar,
over wezen ontfermd, weduwen omarmd,
hoogmoed versmaad, wonden geheeld,
verloren zonen aan tafel genodigd,
de galbeker in zee geleegd,
zakdoekjes nat van herenigingstranen,
algeheel gezang en gemusiceer,
en laat het hondje Fido,
in het eerste hoofdstuk al zoek,
nu maar weer naar huis rennen
en vrolijk blaffen.