Cevat Çapan 
Übersetzer:in

auf Lyrikline: 3 Gedichte übersetzt

aus: schwedisch nach: türkisch

Original

Übersetzung

Från mars –79

schwedisch | Tomas Tranströmer

Trött på alla som kommer med ord, ord men inget språk
for jag till den snötäckta ön.
Det vilda har inga ord.
De oskrivna sidorna breder ut sig åt alla håll!
Jag stöter på spåren av rådjursklövar i snön.
Språk men inga ord.

© Tomas Tranströmer
aus: Det vilda torget
Stockholm: Bonnier, 1983
Audio production: Recorded by Swedish Radio SR, Swedish Television SVT and Bonnier Audio.
© Bonnier Auido 2006, Sveriges Radio, Sveriges Television © Tomas Tranströmer

MART 79’DAN

türkisch

Sözcüklerle, sözcüklerle ama dille değil bütün

                        o gelenlerden bıkkın

karla kaplı adaya gittim

Sözcükleri yoktur vahşi doğanın.

Her yöne yayar kendilerini yazılmamış sayfalar!

Karacaların toynak izlerine rastladım karda.

Dil ama sözcükler değil.

Ateş Karalamaları’ndan. Çeviri: Cevat Çapan.
© 2012, Can Sanat Yayınları Ltd. Istanbul

Schubertiana

schwedisch | Tomas Tranströmer

I
I kvällsmörkret på en plats utanför New York, en utsikts-
   punkt där man med en enda blick kan omfatta åtta mil-
   joner människors hem.
Jättestaden där borta är en lång flimrande driva, en spiral-
   galax från sidan.
Inne i galaxen skjuts kaffekoppar över disken, skyltfönstren
   tigger av förbipasserande, ett vimmel av skor som inte
   sätter några spår.
De klättrande brandstegarna, hissdörrarna som glider ihop,
   bakom dörrar med polislås ett ständigt svall av röster.
Hopsjunkna kroppar halvsover i tunnelbanevagnarna, de
   framrusande katakomberna.
Jag vet också – utan all statistik – att just nu spelas Schu-
   bert i något rum där borta och för att någon är de tonerna
   verkligare än allt det andra.

II
Människohjärnans ändlösa vidder är hopskrynklade till
   en knytnäves storlek.
I april återvänder svalan till sitt fjolårsbo under takrännan
   på just den ladan i just den socknen.
Hon flyger från Transvaal, passerar ekvatorn, flyger under
   sex veckor över två kontinenter, styr mot just denna för-
   svinnande prick i landmassan.
Och han som fångar upp signalerna från ett helt liv i några
   ganska vanliga ackord av fem stråkar
han som får en flod att strömma genom ett nålsöga
   är en tjock yngre herre från Wien, av vännerna kallad
   ”Svampen”, som sov med glasögonen på
och ställde sig punktligt vid skrivpulpeten om morgonen.
Varvid notskriftens underbara tusenfotingar satte sig i
   rörelse.

III
De fem stråkarna spelar. Jag går hem genom ljumma skogar
   med marken fjädrande under mig
kryper ihop som en ofödd, somnar, rullar viktlös in i fram-
   tiden, känner plötsligt att växterna har tankar.

IV
Så mycket vi måste lita på för att kunna leva vår dagliga
   dag utan att sjunka genom jorden!
Lite på snömassorna som klamrar sig fast vid bergsslutt-
   ningen ovanför byn.
Lita på tysthetslöftena och samförståndsleendet, lita på att
   olyckstelegrammen inte gäller oss och att det plötsligt yx-
   hugget inifrån inte kommer.
Lita på hjulaxlarna som på oss på motorleden mitt i den
   trehundra gånger förstorade bisvärmen av stål.
Men ingenting av det där är egentligen värt vårt förtroende.
De fem stråkarna säger att vi kan lita på någonting annat.
På vad? På någonting annat, och de följer oss en bit på väg dit.
Som när ljuset slocknar i trappan och handen följer – med
   förtroende – den blinda ledstången som hittar i mörkret.

V
Vi tränger ihop oss framför pianot och spelar med fyra hän-
   der i f-moll, två kuskar på samma ekipage, det ser en
   aning löjligt ut.
Händerna tycks flytta klingande vikter fram och tillbaka,
   som om vi rörde motvikterna
i ett försök att rubba den stora vågarmens ohyggliga balans:
   glädje och lidande väger precis lika.
Annie sa ”den där musiken är så heroisk”, och det är sant.
Men de som sneglar avundsjukt på handlingens män, de
   som innerst inne föraktar sig själva för att de inte är
   mördare
de känner inte igen sig här.
Och de många som köper och säljer människor och tror att
   alla kan köpas, de känner inte igen sig här.
Inte deras musik. Den långa melodin som är sig själv i alla
   förvandlingar, ibland glittrande och vek, ibland skrovlig
   och stark, snigelspår och stålwire.
Det envisa gnolandet som följer oss just nu
uppför
djupen.

© Tomas Tranströmer
aus: Sanningsbarriären
Stockholm: Bonnier, 1978
Audio production: Recorded by Swedish Radio SR, Swedish Television SVT and Bonnier Audio.
© Bonnier Auido 2006, Sveriges Radio, Sveriges Television © Tomas Tranströmer

SCHUBERTIANA

türkisch

I
Akşam karanlığında,  New York'un dışında, bir bakışta
    sekiz milyon insanın evlerini görebileceğin bir yerde,
koca kent yanıp sönen bir ışık seli, sarmal bir yıldız
    kürnesi yandan bakınca.
Bu yıldız kümesinin içinde kahve fincanları itiliyor
     tezgahların üzerinde, vitrinler el açıyor gelip
     geçenlere: iz bırakmadan yürüyen binlerce ayakkabı.
Güçlükle tırmanılan yangın merdivenleri, kayar gibi
    kapanan asansör kapıları, polis kilitli kapıların
    ardında durmadan yükselen sesler.
Metro vagonlarında, o hızlı yer altı mezarlarında,
    kaykılmış yarı uykulu gövdeler.
İstatistiklere bakmadan biliyorum ki, Schubert çalınıyor
    bir odada ve birileri için sesler her şeyden
   daha gerçek şu anda.


II
Bir yumruk kadar küçülmüş insan beyninin uçsuz
     bucaksız ovaları.
Nisanda kırlangıç dönüyor aynı mahalledeki aynı
    ambarın oluğu altında geçen yıl yaptığı yuvasına.
Transvaal'dan havalanıp ekvatoru geçiyor, altı hafta uçarak
    iki kıta arasından, kara parçası üzerinde
    kaybolmakta olan bir noktaya yöneliyor.
Ve bir yaylı sazlar beşlisinin sıradan birkaç notasında
    bütün bir hayatın izlerini bulan
ve bir iğne deliğinden bir ırmağın akmasını sağlayan,
arkadaşlarının "küçük mantar" diye çağırdıkları
    gözlüğüyle uyuyakalan ve her sabah tam vaktinde
    kalkıp yazı masasının başına oturan Viyanalı şişman bir delikanlı.
Böylece harekete geçiyor notaların o olağanüstü kırkayakları.


III
Yaylı sazlar beşlisi çalıyor. Ve ben ıslak ağaçların
     arasından geçerken yaylanıyor ayaklarımın altındaki toprak,
doğmamış bir çocuk gibi büzülüyor,
    uyuyakalıyorum, tüy gibi geleceğe yuvarlanıyorum
    ve birden anlıyorum bitkilerin de düşündüklerini.


IV
Öyle çok şeye güvenmemiz gerekiyor ki günlük
     hayatımızı yaşayabilmek için toprağın altına batmadan.
Köyün yanı başındaki dağın yamacına yığılan kara güven.
Susmak için verilen sözlere ye anlayışlı gülümsemelere
    güven, kazayı haber veren telgrafın bizimle ilgili
    olmamasına ve içimizden birinin bir balta darbesi yemeyeceğine güven.
Anayolda üç yüz kere büyütülmüş çelikten bir arı
    kümesinin ortasında bizi taşıyan dingillere güven.
Oysa bunlardan hiçbiri gerçekten değmez güvenimize.

Başka bir şeye güvenebileceğimizi söylüyor yaylı sazlar
    beşlisi. Başka neye peki? Başka bir şeye
    ve bu düşünce yol boyunca bir süre izliyor bizi.
Tıpkı merdivende ışıklar söndüğünde, elin karanlıkta
    yolunu bulan kör tırabzanı —güvenle— izlediği gibi.


V
Piyanonun başına geçip dört elle fa minorü çalışıyoruz,
    aynı arabada iki sürücü, biraz gülünç bir görüntü bu.
Ellerimiz bir ileri bir geri çınlayan ağırlıkları itiyor sanki,
    sanki büyük bir çabayla bozmaya çalışıyoruz o koca
    kantarın korkunç dengesini: mutluluk ve acı eşit ağırlıkta,
"Öyle görkemli ki bu müzik," diyor Annie. Haklı.
Ama eylemci insanlara sinsi bir kıskançlıkla bakanlar,
    katil olmadıkları için kendilerinden nefret edenler,
    onlar kendilerini bulamıyorlar burada.
Ve insan alıp satan ve herkesin satın alınabileceğine
    inanan niceleri, onlar da bulamıyorlar kendilerini burada,
onların müziği değil bu. Zaman zaman coşkulu
    ve yumuşak, zaman zaman sert ve güçlü, salyangoz izi
    ve çelik tel, kendisi baştan sona bir değişim olan
bu uzun ezgi.
Tam şu anda derinliklerden yukarı bizi izleyen
o inatçı
uğultu.

Ateş Karalamaları’ndan. Çeviri: Cevat Çapan.
© 2012, Can Sanat Yayınları Ltd. Istanbul

Allegro

schwedisch | Tomas Tranströmer

Jag spelar Haydn efter en svart dag
och känner en enkel värme i händerna.

Tangenterna vill. Milda hammare slår.
Klangen är grön, livlig och stilla.

Klangen säger att friheten finns
och att någon inte ger kejsaren skatt.

Jag kör ner händerna i mina haydnfickor
och härmar en som ser lugnt på världen.

Jag hissar haydnflaggan – det betyder:
”Vi ger oss inte. Men vill fred.”

Musiken är ett glashus på sluttningen
där stenarna flyger, stenarna rullar.

Och stenarna rullar tvärs igenom
men varje ruta förblir hel.

© Tomas Tranströmer
aus: Den halvfärdiga himlen
Stockholm: Bonnier, 1962
Audio production: Recorded by Swedish Radio SR, Swedish Television SVT and Bonnier Audio.
© Bonnier Auido 2006, Sveriges Radio, Sveriges Television © Tomas Tranströmer

Allegro

türkisch

Kasvetli bir günden sonra Haydn çalıyorum
ve bir sıcaklık hissediyorum ellerimde.

Tuşlar hazır. Yumuşak çekiçler vuruyor.
Çıkan ses canlı, yeşil ve suskun.

Özgürlüğün var olduğunu söylüyor bu ses
ve birisinin artık Sezar'a vergi vermediğini.

Haydnceplerime sokuyorum ellerimi
ve bu konuya aldırmayan biri gibi davranıyorum.

Haydnbayrağımı kaldırıyorum. Şu yazılı üstünde:
"Teslim olmuyoruz. Barış istiyoruz."

Bir yamaçta duran camdan bir ev müzik;
kayalar uçuyor, kayalar yuvarlanıyor.

Kayalar yuvarlanıp geçiyor evin içinden
ama hiçbir cam kırılmıyor.

Ateş Karalamaları’ndan. Çeviri: Cevat Çapan.
© 2012, Can Sanat Yayınları Ltd. Istanbul